Niedostosowanie społeczne (o nieprzestarzeganie podstawowycli zasad postępowania i norm. które obowiązują dzieci i młodzież. Jest ono skutkiem najpierw zaburzii emocjonalnych, a potem zaburzeń w zachowaniu jednostki. Niedostosowani społecznie, to osoby wykazujące tendencje społecznie negatywne, które naruszają zasady współżycia społecznego, a także przejawiają formy agresywnego zachowania i przeciwstawienia się wymogom środowiska.Osoba taka charakteryzuje się: wykazywaniem postaw aspołecznych, odwróceniem zainteresowań od wartości pozytywnych, nieżyczliwy stosunek do człowieka, chęć wyżycia się w akcji społecznei destruktywnej, stałe konflikty z otoczeniem, niechęć do pracy i nauki, brak poczucia odpowiedzialności, nieumiejętność wyjścia z trudnej sytuacji, itd., itp.
5) Wpływ czynników biol9ęię?nvc|i na tuędostpsowaiuę sppłęczne
Wyróżniamy następujące gnipy czynników:
“ czynniki genetyczne
- właściwości układu nerwowego
“ czynniki endokrynologiczne (hormonalne)
- konstytucja fizyczna człowieka “ pora roku i warunki klimatyczne
Czynniki genetyczne dotyczą przede wszystkim dodatkowego chromosomu Y u mężczyzn. Pojawienie się go powoduje nie tylko anomalie w budowie fizycznej ale także cechy osobowości. Charakteryzują się:
1. wysoki wzrost - powyżej 190 cm
2. znaczna siła fizyczna
3. niski iloraz inteligencji - 60 - 80
4 skłonność do agresji
5. zachowania aspołec zne
6. UnpulsywnośC
7. niestałość
8. skłonność do ostrej fiustracji
Dodatkowy chromosom Y nazwano chromosomem przestępcy.
Poza tym wyróżniamy jeszcze anomalie takie jak : zespół Turnera, występujący u dziewcząt i polegający na braku drugiego chromosomu X oraz zespół Klienefeltera u chłopców z dodatkowym cliromosomem X.
3 zasadnicze etapy wykolejenia społecznego wg Cz. Czapówa :
1. Stadium pierwsze - charakteryzuje się wystąpieniem u jednostki poczucia odtrącenia. Reakcją może być agresja antyspołeczna, reakcje negatywne, buntownicze, narastająca wrogość wobec rodziców i społeczeństwa jako całości. Występująniekontrolowane reakcje emocjonalne i brak koncentracji uwagi. Jednostka łatwo się nudzi rozpoczętymi czynnościami i nie przejawia dostatecznej cierpliwości do ich ukończenia.
2 Stadium drnlrie - wyraża się utrwaleniem wrogich reakcji wobec osób socjalizująco znaczących i autorytetów. Próby nawiązania bliższego kontaktu emocjonalnego z osobą nieprzystosowaną napotykają opór. Typowym przejawem tego stadium jest odrzucanie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi ludźmi. Jednostka zaczyna zaspokajać podstawowe potrzeby społeczne i emocjonalne poza domem rodzinnym. Pojawiają się wówczas pierwse symptomy standardowego wykolejenia społecznego, takie jak : alkoholizowanie się. ucieczki z domu. wagarowanie. wybryki seksualne, itp
3 Stadium trzecie - wiąże się z autonomizowaniem działalności antyspołecznej, która zaczyna stanowić źródło przyjemności i satysfakcji dla jednostki nieprzystosowanej, Osoby wchodzące w to stadium dążą do nawiązania kontaktów z gangami i grupami o charakterze chuligańskim, zabawowym lub wręcz przestępczym.
Typologa nieprzystosowania społeczenego wg Cz. Czapówa wyróżniająca 3 zasadnicze typy wykolejenia społecznego ze względu na 3 różne czynniki etiologiczne :
1. Zwichnięta socjalizacja - prowadzi (lo manifestowania nieprzystosowana społecznego w różnorodnych formach. Przyczynąjest niedostatek w zakresie socjalizacji dziecka, np.: nieodpowiednia opieka rodzicielska lub jej brak. odtrącenie emocjonalne, zaniedbanie społeczne i pedagogiczne.
2. Demoralizacja - pojawia się, gdy dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływy innej obyczajowości i ladtury niz ta. w której było wychowywane (np. emigracja ze wsi do miasta). Proces ten wiąże się zwykle z przewartościowaniem wartości tradycyjnych "na rzecz nowych, do których jednostka nie potrafi się w pełni dostosować.