28822

terenie o jego dynamice. Przy czym ujęcia całościowe mogą mieć różny charakter w zależności od tego, czy centrum zainteresowań badacza stanowi literatura, jej społeczne uwarunkowania, funkcjonowanie, konsekwencje, czy społeczność i jej aktywność mająca związek z literaturą; drugim typem byłyby badania dotyczące wybranych elementów życia literackiego, ujmowanych przekrojowo w aspekcie bardziej socjologicznym czy nawet socjopsychologicznym (np. kształtowanie się kręgów czytelniczych, kult pisarzy...)

3.    Fakty literackie. Ruch literacki

W badaniach życia literackiego roboczo przydatnym wydaje się odróżnienie socjologicznych faktów literackich od aktów literackich-

Jednostkowym faktem literackim b>4by wszelki przekaz literacki udostępniony do odbioru (cyrkulujący rękopis, kopie ręczne, czy sporządzone mechanicznie, przekaz ustny wobec słuchaczy, jego zapis, nagranie itp.). Oczywiście mamy do czynienia zarówno z faktami prostymi, jak i złożonymi (zbiór różnych tekstów, tekst + ikonografia, antologia, czasopismo itp.).

Problemem dyskusyjnym staje się natomiast sprawa uwzględniania w badaniach nad życiem literackim owych aktów, które nie stały się faktami, aktów, którymi zajmuje się historia literatury, zwłaszcza w ujęciach monograficznych pisarstwa poszczególnych twórców. (Czy całe dzieło Norwida 2. poł. XIX w. znajduje się w orbicie życia literackiego naszej emigracji?).

Ruch literacki - zwielokrotnianie, udostępnianie, krążenie faktów literackich. Obejmuje on zarówno teksty, które szybko z aktów stały się faktami, jak i te, które od powstania dzieli mniejszy lub większy okres, ale także i te, genezą związane z czasami odległymi, a dopiero udostępnione po raz pierwszy, wznowione, włączone w obieg dzięki przekładowi. Ów ruch literacki znajduje się w centrum badan życia literackiego. Badacz prezentując ruch literacki, uwzględnia tę synchroniczną cyrkulację faktów literackich, które jako akty lub fakty literackie powstały w różnych czasach, ukazuje przyczyny prawidłowości ich funkcjonowania właśnie w danym okresie.

Istotnym problemem stojącym przed badaczem życia literackiego jest sprawa czynników zarówno osobowych, jak i instytucjonalnych, natury ideologicznej i natury materialnej powodującej ów ruch literacki, tj. powielenie i recepcję tekstów. Oczywiście będzie chodziło o edytorstwo, zarówno o sprawy personalne inicjatorów i animatorów ruchu wydawniczego, ich postaw (np. mecenasostwo), o wzajemne stosunki wydawca-pisarz, o „politykę” wydawniczą, dostosowywanie się do zapotrzebowań czytelniczych i zdobywanie, kształtowanie czytelników, jak i o sprawy ekonomiczno- technologiczno- techniczne związane z powieleniem tekstów, ujmowanym w kategoriach przemysłowych. Osobne zagadnienia to przedmiotowa, materialna postać powielonego tekstu, jej cechy, które stanowią swoiste bodźce psychologiczne, jej socjopsychologiczne funkcje (objętość, format, czcionka, efektowność i niepozomość edycji, ilustratorstwo, reklamowość, nakłady, ceny, seryjność itp.).

Zagadnienie księgozbiorów „otwartych”, ich profilu. Miejsca w nich literatmy pięknej, akcji pozyskiwania czytelnika, dostępność bibliotek i czytelni, mediatorstwa bibliotekarzy - istotnego czynnika mchu literackiego - stanowi niewątpliwie problem znajdujący się w pewnej mierze w polu badawczym życia literackiego.

4.    Pisarze

2