28879

Działanie człowieka jest wg nurtu arystotelesowsko-tomistycznego najwyższym aktem bytu substancjalnego, które wyznacza rozumna natura człowieka. Trzeba zaznaczyć więc, że człowiek tworzy kulturę, która go ubogaca, natomiast kultura nie tworzyła człowieka, jak to wynika np. z propozycji Heraklita, czy Hegla. Tworzona przez człowieka kultura wyraża się również w tym, co czyni człowiek w płaszczyźnie rozrywki, spotkań towarzyskich zainteresowań itd. Zadaniem człowieka jest poznawanie i doskonalenie świata i korzystanie niego w sposób rozumny również dla własnych potrzeb. Wynika to z faktu, że człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga, który jest działającym stwórcą, który wyposażył człowieka w siły i możliwości, aby mógł on kontynuować stwórcze dzieło Boga.

W encyklice Laborem Excercens możemy zauważyć, że „praca stanowi podstawowy wymiar bytowania na Ziemi.” Jan Paweł II zwrócił tutaj uwagę na wagę powiązania kultury z pracą i zarówno praca, jak i kultura w równym stopniu przynależą człowiekowi. W tym miejscu finalizuje się natura ludzka człowieka oraz jego twórcze możliwości, które z niej wynikają. W powyższej encyklice Jan Paweł 11 tak pisze: „Przez pracę nie tylko człowiek przekształca przyrodę dostosowując ją do swoich potrzeb, ale także urzeczywistnia siebie, jako człowieka, a także poniekąd staje się bardziej człowiekiem.” Podobieństwo człowieka do Boga realizuje się w doskonaleniu szerokorozumianej kultury. I tutaj właśnie realizuje się pełne człowieczeństwo. Można wskazać cztery przyczyny, które tworzą kulturę. Występują one w filozofii klasycznej. Wyróżnić więc można przyczynę sprawczą, materialną, formalną i wzorczo-sprawczą.

Przyczyną sprawczą jest człowiek, który będąc bytem rozitmnym potrafi rozwijać i przekraczać świat natury. Będąc bytem substancjalnym może transcendować świat natury, w sposób ciągły rozwijać siebie oraz myśleć przyczynowo-skutkowo. Generuje to różne wartości i właściwe wybory.

Przyczyna materialna i formalna - rozwój kultury wymaga, aby móc oprzeć się na jakimś tworzywie. Dzięki rozumnemu działaniu człowieka tworzywo przybiera właściwą formę, którą są zbiory cech, struktura wewnętrzna, nowy kształt zewnętrzny i zmiany wcześniej posiadanej formy. Wartości są powodem różnicy między przyczyną formalną i materialną. Tworzywa materialne mają np. wartości ekonomiczne, np. wartości artystyczne są oparte również na materiale uchwytnym za pomocą zmysłu wzroku, ale należy pamiętać, że otrzymana forma jest zależna od zdolności i kreatywności autora. Wartości religijne posiadają przyczynę materialną, którą jest samo człowieczeństwo. Przyczyna formalna zaś to wewnętrzne doskonalenie się człowieka. Najbardziej podstawową formą kultury jest rozwój duchowy i moralny człowieka, który jest twórcą kultury.

Przyczyna wzorczo-celowa kultury - należy zwrócić uwagę na fakt, że w umyśle ludzkim znajduje się każda forma kultury. Powstają wzory różnych wartości, które są weryfikowane, selekcjonowane i wybierane. Do kultury duchowej zaliczamy również książki, spotkania towarzyskie, media, grupy zainteresowań itd. Wszystkie elementy, które tworzą osobę ludzką i tworzą oraz kształtują kulturę.