Akty ustalające, ustalają prawo np. akt stwierdzający obywatelstwo. Jest odpowiednikiem aktu deklaratoryjnego. Ustala sytuacje w sposób wiążący i przez to ma charakter regulujący.
7. akty administracyjne wywołujące skutki prawne w sferze prawa cywilnego bezpośrednio - np. decyzja administracyjna o wywłaszczeniu nieruchomości
Akt administracyjny a wyrok sądowy
Akt administracyjny podobnie jak wyrok sądowy jest aktem stosowania prawa.
Różnice:
- Wyrok rozstrzyga w sposób wiążący i ostateczny spór prawny, akt jest przede wszystkim skierowana na przyszłość formą działania administracji publicznej
- Sąd rozstrzyga jako bezstronny i neutralny organ, organ administracji rozstrzyga i jednocześnie jest jedną ze stron,
- Wyrok jest tylko rozstrzygnięciem prawnym, akt jest zdeterminowany przez celowość działania, konieczność osiągnięcia założonych celów.
- Sąd działa tylko na wniosek, organ administracji może działać również z urzędu
- Postępowanie administracyjne nie jest tak sformalizowane jak postępowanie sadowe.
Prawidłowość aktu admin.
Akt jest prawidłowy Jeżeli odpowiada wszelkim przesłankom stawianym mu przez prawo. Wadliwy, gdy jest sprzeczny z prawem, jeśli narusza jakikolwiek przepis obowiązującego prawa.
Wadliwość może wynikać z niewłaściwej wykładni lub niewłaściwego zastosowania norm prawnych, ale przede wszystkim z niewłaściwego stanu faktycznego, błędnej oceny istotnych okoliczności.
Akt jest prawidłowy jeżeli:
- Został wydany przez właściwy organ
- Gdy został wydany zgodnie z przepisami prawa
- Gdy akt jest treściowo zgodny z obowiązującym prawem materialnym
Konieczne jest także przestrzeganie przepisów prawa gwarantujących bezstronność urzędnika lub pracownika.
Skutkiem wydania aktu jest przede wszystkim to, że stwarza on stosunek prawny między organem wydającym, a adresatem. Taki akt wiąże organ od chwili wydania, a adresata, jeżeli przysługuje mu odwołanie od upłynięcia tego terminu lub jeżeli adresat wniósł odwołanie z chwila ogłoszenia. Gdy odwołanie nie przysługuje, akt wiąże z chwilą doręczenia.
Wadliwość aktu
Ustawodawca rozróżnia wadliwość nieistotną i wadliwość istotną. Wadliwość istotna może powodować uchylenie lub zmianę aktu. Przyjmuje się rozwiązania zgodnie z teorią gradacji wad - wyróżnia się wady nieistotne aktu, oraz te które powodują wzruszalność aktu (jego uchylenie lub zmianę) i istotne, które powodują nieważność aktu.
Akt dotknięty wadą nieistotną wiąże adresata, jest ważny. Można do konać jego sprostowania, usunięcia omyłki lub uzupełnienia
W naszym porządku prawnym wzruszalność dotyczy tylko aktów ostatecznych. Dokonuje organ nadzorczy z urzędu lub na wniosek adresata.
Akt dotknięty szczególnie ciężkimi wadami w istocie nie jest aktem administracyjnym, nie ma mocy wiążącej, zachodzi bezwzględna nieważność aktu. Deklaracja stwierdzająca nieważność aktu ma moc wsteczna ex tunc.