3621

Istotą tragedii jest konflikt tragiczny. Polega on an istnieniu przeciwstawnych równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie ma wyboru. Każde posunięcie zbliża bohatera do katastrofy.

Podstawowym pojęciem tragedii jest katharsis, czyli dosłownie oczyszczenie, stanowiące cel tragedii. Jest to stan wywołany wpływem tragedii, która ukazując ludzkie dramaty wzbudza litość i trwogę. Przeżycie katharsis miało ustmąć z duszy widza wszelkie negatywne uczucia i emocje. Po części wstępnej następowało zawiązanie akcji, później zaś kolejne perypetie prowadziły do katastasis (spiętrzenie trudności) i w końcu do katastrofy głównego bohatera.

B. Teatr grecki.

Budowla teatralna składała się z półkolistej, amfiteatralnej widowni. U stóp amfiteatru znajdowała się okrągła powierzclinia zwana orchestrą, na której poruszał się chór. Poza orchestrą naprzeciw środkowych miejsc widowni znajdowało się podwyższenie zwane proskenion. Na nim wznoszono budynek, którego front przypominł świątynię lub pałac. Była to skene. Akcję można było rozgrywać na trzech poziomach: orchestra, proskenion i dach skene.

3.    Poglądy Arystotelesa w poetyce

Arystoteles był pierwszym filozofem, który poezję traktował jako osobną dziedzinę sztuki a jej opis podporządkował ustaleniu pewnych reguł (norm) - Poetyka. Arystoteles swoje dzieło adresował do poetów - wyjaśniał im jak należy tworzyć. Uwagi teoretyczne formułował na podstawie epopei Homera i tragedii greckich. Według Arystotelesa:

Poezja (literamra) jest sztuką naśladowczą, nie wytwarza bowiem przedmiotów realnych a tylko ich słowne podobieństwo.

W poezji występują różne gatunki, które różnią się sposobem naśladowania: epopeja i dytyramb naśladują za pomocą narracji, tragedia przez przedstawienie działających osób. Tragedia działa silniej na odbiorcę (wywołuje litość i trwogę) niż epopeja. Arystoteles przez to wyżej ceni tragedię. Miarą wartości poezji jest nie prawda a reakcja odbiorcy - najpełniej oddziałuje na widza tragedia, wywołując wstrząs uczuciowy - katharsis Poezja różni się od nauki. W odróżnieniu od dzieł naukowych poezja przedstawia tylko to co jest prawdopodobne lub konieczne a nie całą prawdę. Poezja działa na odbiorcę nie dlatego, że przedstawione przedmioty są bliskie rzeczywistości, a dlatego, że sposób ich przedstawienia wywołuje odpowiednie reakcje. Sztuka według Arystotelesa ma charakter twórczy, kreacjonistyczny. Poeta jest nie tylko odtwórcą zdarzeń z życia ale przede wszystkim twórcą autonomicznego świata literatury.

Arystoteles nie zajmował się liryką, gdyż zaliczał ją do muzyki.

4.    Cechy greckiego eposu.

Epos, inaczej epopeja to główny gatunek epicki w starożytności, który później zastąpiła powieść. Epopeja jest rozbudowanym utworem wierszowanym przedstawiającym dzieje boliaterów mitycznych legendarnych hib historycznych na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W epopei na plan pierwszy wysuwa się fabuła. Narrator • wszechwiedzący i obiektywny - ujawnia się w inwokacji (początkowe wersy utworu, skierowane do bogów, muz itp.), całość zaś przedstawia z epickim dystansem (nie komentuje zdarzeń ani ich nie ocenia, lecz można wyczuć jego stosunek do nich ze sposobu mówienia - z tropów poetyckich). Akcja rozgrywa się na dwócłi poziomach: ludzkim i boskim. Styl epopei jest podniosły, dostosowany do powagi sytuacji i osób. które ona opisuje. Występuje wiele drobiazgowych opisów ważnycli przedmiotów i sytuacji.

5.    Definicja mitu.

Mit jest opowieścią, która przedstawia i organizuje wierzenia danej społeczności. Mit nazywa emocje - najczęściej zbiorowe np. lęk, niepokój, podniecenie, radość. To, co niejasne, chwiejne, nieokreślone otrzymuje kształt w opowiadaniu mitycznym. Dzięki mitycznym formom myślenia to, co niejasne zostaje wyjaśnione i przybliżone.

Funkcje mitów:

•    poznawcza - umożliwiały interpretacje zjawisk przyrody

•    światopoglądowe - jako podstawa wierzeń religijnych

•    sakralne - poprzez powiązanie z kultem i obrzędami Mity dzielimy na:

•    teogoniczne - pochodzenie bogów

•    kosmogoniczne - powstanie świata

•    antropogeniczne - pochodzenie człowieka

•    genealogiczne - zapis historii

W opowieści mitycznej ważną rolę grają metafory, alegorie i symbole. Mit nie wyraża treści wprost, często przekazuje ją poprzez różnie zbudowany obraz.

Mit powstał jako opowieść ustna o stałej fabule. Mity występowały w różnych wersjach, szczegóły nie były ważne, liczyła się całość.

W mitach utrwalone zostały pierwsze wzorce ludzkich postaw i zachowali Nauka traktuje te pierwowzory jako archetypy (pojęcie wprowadził Jung, uczeń Freuda), czyli pradawne, niezmienne wyobrażenia, przekonania, wzory zachowań, które tkwią w świadomości zbiorowej każdej społeczności. Same w sobie są niezmienne. lecz przybierają różne formy w dziełach różnych twórców i epok.

Z mitów wywodzą się stałe obrazy i motywy literackie. Powtarzający się obraz lub motyw nazywamy topos. Toposy świadczą o niezmienności kultury śródziemnomorskiej i są wyrazem arcłietypicznycli wzorców tkwiących w zbiorowej podświadomości. Przykładem toposu jest Amor przeszywający serce strzałą.

2