mm

estetycznej wymowie tragedii. Konflikt tragiczny stanowi przeciwieństwo dwóch racji równowartościowych - dlatego też mający dokonać między nimi wyboru musi ponieść klęskę, a jego działania kończą się katastrofą.

Komedia -gatunek dramatyczny. Komedię cechuje pogodny nastrój, komizm, najczęściej żywa akcja i szczęśliwe dla bohaterów zakończenie. Przedstawia komicznie sytuacje i wady bohaterów.

Commedia dell'arte - komedia ludowa, powstała we Włoszech w połowie XVI wieku, wywodząca się z tradycji antycznego mima, rzymskiej pantomimy i błazeńskich popisów średniowiecznych histrionów. Komedia, w której niezwykle ważną rolę odgrywała plastyka. Stanowiła ona nieodłączną część tego zabawnego przedsięwzięcia. Powtarzalność postaci scenicznych w każdym scenariuszu doprowadziła do utrwalenia sie pewnych komicznych typów, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, zwanych maskami i w maskach często występujących.

Misterium - jeden z podstawowych rodzajów środków poetyckich średniowiecznego dramatu religijnego, którego początki w kulturze chrześcijańskiej sięgają X-XIII wieku, jednak genezy zjawiska należy dopatrywać się w starogreckich mistycznych obrzędach zwanych misteriami eleuzyj skimi.

Moralitet - gatunek dramatyczny, o tematyce religijnej, ukształtowany w XIV wieku na północy Europy¹. Moralitety ukazywały dzieje jednostkowego bohatera, wybierającego pomiędzy złem a dobrem, potępieniem a zbawieniem

Dramat romantyczny - typ dramatu ukształtowany w okresie romantyzmu w opozycji do poetyki dramatu klasycystycznego, a w nawiązaniu do twórczości Williama Szekspira, Kompozycja dramatu romantycznego była luźna, poszczególne epizody cechowała duża niezależność, utwór nie podlegał typowym zasadom poetyki klasycystycznej, jak zasada trzech jedności czy zasada pięciu aktów, sceny monumentalne przeplatały się z kameralnymi i lirycznymi, toteż kwalifikuje się go do gatunku mieszanego. Typowe dla dramatu romantycznego było łączenie uważanych przez klasyków za wykluczające się kategorii estetycznych - patosu i groteski, realizmu i fantastyki, komizmu i tragizmu. Łączono także wszelkiego rodzaju przeciwstawne konwencje stylistyczne i gatunkowe oraz techniki dramaturgiczne. Tego rodzaju synkretyzm i niedostosowanie kompozycji do wymogów technicznych widowiska teatralnego sprawiło, że dramaty romantyczne miały charakter niesceniczny.

Dramat obyczajowo-psychologiczny - gatunek literacki ukształtowany w XIX wieku pod wpływem dramatu mieszczańskiego, popularny w okresie dominacji realizmu i naturalizmu, rozwijał się równolegle z powieścią realistyczną. Utwory eksponowały w treści obyczajowość, psychologizm w kreśleniu postaci, w warstwie językowej kolokwializmy codziennej rozmowy. Dramat obyczajowo-psychologiczny wykorzystał możliwości ekspresji zarówno tragedii, jak i komedii; do tego gatunku należą m.in. Nora H. Ibsena, Trzy siostry A. Czechowa, Dom kobiet Z. Nałkowskiej.

Dramat naturalistyczny - utwór dramatyczny, w którym element akcji podlega daleko idącym ograniczeniom, elementem zasadniczym staje się pozornie statyczny przekrój przez określone środowisko, a konflikty najczęściej sa przedstawione jako wynik warunków życia danej grupy społecznej.

Dramat ekspresjonistyczny - odmiana dramatu ukształtowana na początku XX wieku. Rezygnuje z prezentacji realiów obyczajowych na rzecz