29061

5. Prawo wyznaniowe II RP

5.1    Podstawowe zasady- nie mam pojęcia o co mu konkretnie chodzi:/

5.2    Zasady konstytucyjne- dotyczyły głównie 2 kwestii: wolności sumienia i wyznania oraz sytuacji prawnej związków wyznaniowych, 17 marca 1921 r.

•    Art. 111 i 112 - zapewniały wszystkim obywatelom równość wobec prawa bez względu na wyznanie oraz prawo wolnego wyznawania zarówno publicznie, jak i prywatnie swej wiary i dokonywania obrzędów religijnych w granicach porządku i obyczajowości publicznej. W skład wolności wyznania wchodziło prawo do zrzeszania się dla celów religijnych. Art. 111 określał dokładnie czym jest wolność wyznania, jej zakres przedmiotowy i podmiotowy. Wprowadzał też prawo do bezwyznaniowości. Art. 112 mówiło granicach tej wolności stawiając obowiązki państwowe ponad religijne.

•    Art. 113,114 i 115 miały wymiar kolektywny i odnosiły się do zw. wyz. jako całości, przejęto tu model austriackiego podziału zw. wyz. na uznane i nieuznane prawnie. Art. 113 określa uprawnienia przyznane związkom prawnie uznanym. Konstytucja milczała na temat związków nieuznanych prawnie. Nie określono też kto ma podejmować decyzje o uznaniu zw. wyz. a nieuznanie go stanowiło sprzeczność z art. 111 i 112. Uprawnienia: prawo urządzania zbiorowych i publicznych nabożeństw, samodzielnego prowadzenia swych spraw wewn., posiadania majątku ruchomego i nieruchomego (osobowości prawnej), posiadania i używania swych funduszy i fundacji tudzież zakładów dla celów wyznaniowych, naukowych, dobroczynnych, nauczania religii w szkołach. Korzystanie z tych praw przez związki nie mogło być sprzeczne z przepisami państwa.

•    Art. 114 przysparza problemów z interpretacją stanowiące, że kościół katolcki „zajmuje w państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań". Można rozumieć to na dwa sposoby: kościół mógł uzyskać stanowisko nadrzędne jako religia większości (75%) społeczeństwa lub uważano, że nie można różnicować statusu kościoła kat. i innych zw. wyz. a wyróżnienie go w konstytucji ma jedynie wymiar honorowy.

•    Art. 115 określał tryb, który przyznawał państwu kompetencje do uznawania regulacji wewn. zw. wyz. Art. 116 przyznawał możliwość uznania nowych zw. wyz. w przyszłości.

•    Art. 120 wprowadzał obowiązkową naukę religii w szkołach. Zaprzeczało to częściowo pełni władzy rodzicielskiej i stanowiło podstawę do nieprzyjęcia na studia bezwyznaniowców.

•    W konstytucji nie został określony sposób uznawania zw. wyz. w związku z czym wiele z nich miało nieuregulowaną sytuację prawną. Projekt opracowany w 1927 r. wywołał sprzeciw Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie a odpowiednia ustawa została uchwalona dopiero w 1939