38305

a więc w w. VII. Pierwotnie używano drzewa i miękkiego wapienia potem marmuru, jak również brązu. Najstarsze posągi bóstw czy ludzi wskazują na wpływy egipskie; są wtedy dwa zasadnicze typy; nagiej postaci męskiej (typ t. zw. Apollina) i udrapowanej postaci kobiecej. Pochodzą one z wysp morza Egejskiego i z lądu stałego. Z innych typów archaicznych wymienić należy: postać uskrzydloną leżącą (t. zw. Nike) oraz postać siedzącą. Ważną serję archaicznych posągów stanowią t. zw. Kory z Akropolis ateńskiej. Wcześnie rozwija się także rzeźba w W. Grecji i na Sycylji (metopy z Selinuntu). Od początków jednak widać pewne, czasami dość silne różnice między rzeźbą dorycką a jońską. — Rzeźba brązowa kwitnie przedewszystkim na Samos, a potem na Peloponezie w Sikjonie, Argos i na Eginie.

Do tego zasięgu odnieść można Woźnicę z Delf (ok. 475 r.), przyczółki świątyni Afai na Eginie i L d. Znajomość anatomii ciała ludzkiego postępuje naprzód. Konwencjonalizm (m. i. t. zw. archaiczny uśmiech) ustępuje miejsca swobodzie. Głównemi tematami stają się posągi bóstw i atletów, lecz kwitnie także rzeźba architektoniczna i reljef (szczególnie nagrobkowy). Ważne miejsce zajmują rzeźby świątyni Zeusa w Olimpji. W połowie V. w. działa Myron, twórca męskich posągów bronzowych (Dyskobol). Osobny rozdział stanowi sam dla siebie F i d j a s z (ob.), twórca posągów: Ateny w Partenonie i Zeusa w Olimpji oraz in. dzieł. Do sztuki jego wzgl. jego szkoły (Alkamenes, Kresilas i i.) zbliżona jest znaczna liczba rzeźb. Działalność Fidjasza stanowi najsilniejsze natężenie idealizującego realizmu rzeźby greckiej. Głównym przedstawicielem kierunku peloponeskiego jest w V. w. P o 1 i k 1 e t, tworzący postacie atletów (Doryforos, Amazonka): z jego osobą jest złączony t. zw. kanon w rzeźbie greckiej. Od IV. w. widoczny jest w rzeźbie naturalizm. Główni rzeźbiarze tego czasu są Skopas, Praksyteles, Lizyp. Skopas rzeźbił posągi bogów i bohaterów o dramatycznym napięciu (rzeźby w Tegei); Praksyteles akcentował wdzięk i miękkość formy (Hermes z Dionizosem, Afrodyta knidyjska), wywarł też wielki wpływ na dalsze losy rzeźby greckiej. Lizyp tworzył posągi atletów (Apoksjomenos), a przedewszystkiem wspomnieć trzeba jego portrety Aleksandra W. W okresie hellenistycznym rzeźba dochodzi do silnego naturalizmu; widać zamiłowanie do oddawania afektów. W Pergamonie powstaje wielka grupa brązowa jako upamiętnienie zwycięstwa nad Gallami; za Eumenesa II. powstaje tamże wielki ołtarz zdobny fryzem: walka bogów z Gigantami. W związku z tą szkołą stoją: t. zw. Byk Farnese i grupa Laokoona. Bardzo żywe życie artystyczne panowało na innych dworach, szczególnie w Aleksandrji.

Malarstwo. Wszystkie wielkie dzieła malarstwa greckiego zaginęły. Odtwarzamy jego historię na mocy malarstwa wazowego, różnych dzieł rzemieślniczych, jak malowane stele (n. p. z Tesalji i z Aleksandrji), reszt polichromii na innych zabytkach (n. p. na sarkofagach), oraz wzmianek literackich. — W malarstwie wazowem wyróżnia się style: geometryczny, (w. IX.— VIII.), o r j e n t a 1 i z u j ą c y (w. VII.), czarno-fi gurowy, czerwono-figurowy. Osobne klasy stanowią biało gruntowane lecyty attyckie i wielobarwna ceramika hellenistyczna. — Wielkie malarstwo zaczyna się w w. V.; w pierwszej jego połowie działają w Atenach: Polignot, Mikon, Panainos. Polignot malował w Atenach (dekoracja malarska w Stoa Poikile) i w Delfach (Zajęcie Troi, Odyseusz w Hadesie). Agatarchos, a szczególnie Apollodoros ok. poł. V. w. dążą już do stworzenia efektów perspektywicznych; wszyscy ci malarze mieli b. ograniczoną skalę kolorystyczną; dzieła ich należy sobie raczej wyobrażać jako wielkie kolorowane rysunki. W końcu V. w. działają Zeuksis i Parrhasios. Z innych wspomnieć należy: Pamfilosa, Pausiasa, Eufranora, Nikiasa. Za Aleksandra W. pierwsze miejsce zajmuje Apelles z Kolofonu (Afrodite anadyomene); z późniejszych należy wymienić Timomachosa (Medea).

W epoce hellenistycznej kwitnie malarstwo rodzajowe i pejzaż, prawdopodobnie głównie w Aleksandrji. Powstają także wtedy pierwsze greckie ilustrowane rolki.

Przemysł artystyczny jest najstarszą dziedziną twórczości artystycznej Greków. Na pierwszy plan wybija się ceramika. Grecy stworzyli wielką rozmaitość