38325

22. PODSTAWY TEORETYCZNE SYSTEMU POWSZECHNEJ EDUKACJI PLASTYCZNEJ

Ewolucja kształtowania się edukacji plastycznej oraz obserwacja obecnego stanu -pozwalają na pewna syntezę ujęć podstawowych strategii dydaktycznych edukacji plastycznych. Śledząc je można zauważyć, że autorzy tych opracowań starali się zwalczać tendencje przeciwne, zamiast poszukiwać możliwości porozumienia. W syntetycznym przedstawieniu koncepcji edukacji plastycznej możemy wyróżnić

•    utylitaryzm dydaktyczny - zakładający w odniesieniu do plastyki cele typowo praktyczne w życiu codziennym, zawodach rzemieślniczych oraz w procesie nauczania szkolnego. Uczniów należało wyposażyć w takie wiadomości i umiejętności, które będą potrzebne w pierwszej kolejności na innych przedmiotach (np. biologii, geometrii, geografii) i w zawodach (np. krawiec, murarz, cieśla). Uważano, że uczeń po skończeniu szkoły powinien umieć stosować praktycznie poznane zawody w życiu codziennym - koncepcja szkoły pracy.

•    encyklopedyzm dydaktyczny - nurt ten zakładał, że trzeba wyposażyć uczniów    w

możliwie obszerną wiedzę z poszczególnych dziedzin plastyki (teoria barw, kompozycja, perspektywa), w znajomość nazwisk artystów i tytułów ich dziel, nauczyć operowania pojęciami typu: walor, faktura, światłocień.

•    formalizm dydaktyczny - zakładający kształcenie wrażliwości na piękno przyrody i wytwory człowieka, rozwijanie spostrzegawczości, pamięci wzrokowej, wyobraźni myślenia twórczego. Te dyspozycje miały zapewnić wyrobienie postawy odbiorczej wobec dzieła sztuki (brak celów związanych z umiejętnościami tysowania, malowania, komponowania, rzeźbienia; brak nacisku na uporządkowaną wiedzę o sztuce). Dziecko jak najdłużej powinno uprawiać nieświadomą spontaniczną twórczość - koncepcja szkoły aktywnej - twórczej i francuskiej szkoły wychowania estetycznego.

•    leseferyzm dydaktyczny - wychodzący z założenia, że twórczości nie można nauczyć. Prawdziwy talent rozwinie się przy pozostawieniu całkowitej swobody w kierunku wrodzonych predyspozycji (unikanie wszelkiej wiedzy na temat warsztatu plastycznego) - koncepcja swobodnej ekspresji.

•    dydaktyka twórczej ekspresji - według której każde dziecko posiada naturalną potrzebę samorealizacji. Proces tej realizacji, to proces subiektywnego działania, który może być stymulowane przez wytwarzanie emocjonalnego nastroju, stwarzanie różnorodnych problemów twórczych, pobudzanie wyobraźni, organizowanie warunków materialnych. Rola nauczyciela według tej koncepcji ma polegać na poznawaniu dziecka i jego psychiki, pobudzaniu ciekawości, zainteresowań i motywacji, stwarzaniu materialnych warunków do samodzielnej wypowiedzi plastycznej, wytwarzaniu twórczego nastroju emocjonalnego oraz akceptacji rozwiązań i samodzielności. Nurt ten zakłada, że każde dziecko ma zadatki na artystę, zaś system szkolny niszczy te uzdolnienia.

•    dydaktyka formy - zakłada, że świat współczesny jest zespołem wizualnych kodów estetycznych i pozaestetycznych. Chodzi tu o naukę widzenia i analizę wizualnych zjawisk w celu wyodrębnienia z nich elementarnych jakości plastycznych. Percepcja świata jest podstawą rozumienia i tworzenia - koncepcją sensualistyczno - racjonalistyczna, tzw. nowoczesny utylitaryzm.

•    koncepcja integracyjna - przyjmuje jedność procesów kreacji i percepcji w celu podmiotowego rozwoju cgłow icka na podstawie rój.n_k indyy iduąbiyęh. Wśród dzieci i młodzieży występują typy wizualne, emocjonalne, wyobrażeniowe, działaniowe i mieszane. Należy, więc stosować różne strategie dydaktyczne, integrować dydaktykę twórczości, ekspresji i formy* kształcenia artystycznego i wychowania prze* sztukę i dla sztuki.

Koncepcja ta cały czas się tworzy biorąc pod uwagę funkcje rozwojowe dziecka. Chodzi w niej o aktywne uspołecznienie przez twórcze działanie, poszanowanie dla tradycji i Łd9lnośśisik9iiIynu9Vfliiia»i:Qił>gi-slsry.i?Qmał>:a.sjl.kiiilyry.ttSittś»iisiffllf9vanię systemu wartości i moralne odrodzenie społeczeństwa w przyszłości.