39880

Czynniki:

a)    insolacja - zmiany temperatury prowadzą do ziarnistego rozpadu skał (dezintegracja granuralna), łuszczenia skał i rozpadu blokowego

b)    działanie mrozu (zamróz) - woda w szczelinach skał kiedy zamarznie to rozsadza skałę. Zamróz sięga najgłębiej (w Polsce nie głębiej niż l,5m)

c)    parowanie - skała kiedy paruje to oddaje ciepło i ulega wietrzeniu

d)    mechaniczne oddziaływanie organizmów roślinnych i zwierzęcych - rozrastające się korzenie mogą doprowadzić nawet do rozsadzenia litych skał

❖ wietrzenie chemiczne

Wietrzeniem chemicznym nazywamy procesy chemicznegorozkładu, w trakcie których dochodzi do rozpuszczania i uwalniania składników oraz syntezy nowych minerałów bądź pozostawiania trwałych produktów końcowych rozpadu. Zachodzące przemiany są skutkiem ekspozycji skał i minerałów na warunki atmosferyczne, często skrajnie różne od warunków ich powstawania. Działanie agresywnych czynników środowiskowych, takich jak woda, tlen i C0₂, wyzwala spontaniczne reakcje chemiczne w obrębie wietrzejącego materiału.

Wietrzenie chemiczne jest naturalnym następstwem wietrzenia fizycznego. Skały, które uległy mechanicznemu rozkruszeniu są łatwo penetrowane przez wodę. W jej obecności składniki najłatwiej rozpuszczalne ulegają rozpuszczeniu i wymyciu. W miarę intensyfikacji tego procesu środowisko wietrzenia ulega wzbogaceniu w składniki słabiej rozpuszczalne, tlen i grupy hydroksylowe.

Powstające produkty wietrzenia (minerały wtórne, substancje bezpostaciowe) są

znacznie bardziej stabilne od materiałów macierzystych i pozostają w stanie względnej równowagi z czynnikami atmosferycznymi.

Reakcje rozpadu minerałów charakteryzują się dużą dynamiką wymiany składników ze

środowiskiem wietrzenia, tzn. składniki te są ciągle usuwane bądź dostarczane. Powstawanie określonych minerałów możliwe jest jedynie wtedy, gdy wszystkie niezbędne w tym celu atomy i jony są obecne i względnie nieruchliwe.

Czynniki:

a)    woda opadowa (zawierająca tlen, azot, dwutlenek węgla), wsiąka w głąb, rozpuszcza części mineralne i takie aktywne czynniki, które prowadzą do dalszego wietrzenia. Rozpuszczanie przez wodę jest intensywniejsze, jeśli jest wyższa temperatura.

b)    kwas węglowy, siarkowy - atakują skały złożone z kwarców i węglanów, również z krzemianów, atakują tez glinokrzemiany. Działalność tych czynników powoduje:

>    uwęglanowienie (karbonatyzacja)

>    utlenienie (oksydacja)

>    uwodnienie (hydratacja)

>    odtlenienie (redukcja)

Karbonatyzacja. Kwas węglowy jest słabym kwasem powstającym w wyniku reakcji C0₂ z wodą. Dwutlenek węgla w środowisku wietrzeniowym pochodzi częściowo z atmosfery, a częściowo z