40147

(związane z poznawaniem świata, ludzi i wartości) oraz motywacyjno - emocjonalnej (formułowanie stosunku wychowanka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, systemu wartości i celu życia).

Cele wychowania są wyrazem określonych wartości, w imię których są głoszone. A zatem wyrażają nastawienie czy postawę wobec człowieka, jego nadziei, dążeń czy trudności, jakie może napotkać w swoim życiu. Dla prawidłowego procesu wychowawczego nie jest to obojętne, jaką pozycję zajmuje człowiek (czy jest to pozycja uprzywilejowana czy też człowiek jest zepchnięta na jej niższa szczeble). Cele uznawane przez wychowawcę za własne, nazywane w pedagogice celami autonomicznymi, odsłaniają jego przekonania o tym, czym jest i powinien być człowiek, jaką misję ma do spełnienia, w jaki sposób i w imię jakich wartości powinien przeżyć życie, czego można się po nim spodziewać.

Podział celów wychowania według Friedricha W. Krona"

formalne: zwerbalizowane, mają miejsce w szkołach, placówkach opiekuńczo -wychowawczych;

nieformalne: niezwerbalizowane, mają miejsce w naturalnym środowisku wychowawczym, szczególnie zaś w rodzinie i na prywatny użytek nauczyciela.

A. Gurycka - cytowana przez M. Łobockiego - podaje następującą klasyfikację cełów wychowania:

a)    cele kreatywne (typu .wywołać....", .ukształtować....", np.: nowe zainteresowania, nowe przekonanie):

b)    cele optymalizujące (typu .zwiększyć...’, .wzmóc...", .poszerzyć..’, np.: wrażliwość, zaangażowanie);

c)    cele minimalizujące (typu: „osłabić...", .ograniczyć.np.: agresję, nadmierną wrażliwość);

d)    cele korekcyjne (typu .przekształcić...", .zmienić...", np.: postawę, przekonania).

Istnieją różne sposoby uzasadniania cełów wychowania:

>    wykazywanie zgodności celów wychowania z wartościami, a zwłaszcza wartości uniwersalnymi, czyli ogólnoludzkimi wartościami poznawczymi, moralnymi i estetycznymi, zogniskowanymi związanymi wokół transcendentalnej triady: prawdy, piękno, dobro. W teorii wychowania zwraca się uwagę na wartości moralne, takie jak: altruizm, tolerancja, odpowiedzialność, wolność, sprawiedliwość);

>    poszukiwanie podobieństw celów wychowania do norm moralnych lub zbieżności z nimi -w ten sposób ukierunkowują one postępowanie jednostki przekonanej o ich słuszności (wówczas mają wiele wspólnego). Natomiast różnią się. gdyż normy wychowawcze są określone u poszczególnych ludzi i różnych zbiorowośdach ludzkich. Zatem stanowią one zalecenia, nakazy lub wykazy, które mogą być wyrażone w kategorii powinności (np.: „Czcij ojca i matkę swoją") lub warunkowego zobowiązania (np.: jeśli chcesz być uczciwy, oddawaj zawsze długi');

>    konfrontacja z wartościami i normami moralnymi - ukazywanie powiązań tych celów z prawami naturalnymi, stanowiącymi zbiór praw i obowiązków wynikających bezpośrednio z natury człowieka jako bytu obdarzonego rozumem i wolą, a nie ze społecznego ich ustanowienia;

>    wykazywanie zgodności celów wychowania z poczuciem obowiązku moralnego jednostki, czyli jej .głosem wewnętrznym", sumieniem lub nakazem moralnym, przejawiającym się w świadomym i dobrowolnym wyborze dokonanym przez osobę postępującą moralnie.