- świadomość estetyczna Mickiewicza zapisana w wykładach o literaturze słowiańskiej. Lekcja 16 kursu trzeciego z 04 IV 1843r. Mickiewicz mówiąc o dramacie nazywa go dramatem chrześcijańskim. Formułuje założenia gatunku, stwarza nową świadomość estetyczną.
- realia sceniczne- wielka scena europejska, której przyglądali się romantycy, obywatele świata. Mickiewicz chodzi do .Cyrku olimpijskiego"- teatr, Krasicki odwiedza teatr wiedeński.
- realia krajowe- na scenach teatru w Polsce pod zaborami dominuje komedia, która jest podziemną rozgałęzioną rzeką, która ukształtowała i uprzywilejowała dramat i kategońe tragizmu.
Charakterystyka dramatu romantycznego:
- luźna kompozycja
.Dziady" .Kordian' .Nie - boska komedia"
- wątek autobiograficzny
Gustaw- Konrad - o losach poety; figura bohatera skrywa figurę poety
- temat narodowy - to są cechy ogólne, wyznaczniki gatunku.
Inne cechy dramatów romantycznych na podstawie .Dziadów":
- to dramat historyczny - tak się sądzi,
Dziady drezdeńskie to dramat historyczny, bo są historyczne postaci. Dedykuje się im .Dziady":
Rola pamięci jest tu istotna, to świadectwo pamięci, cierpienia.
„Kordian: to także dramat historyczny -historyczne postaci, np. Nowosilcow, car,
- historyczne realia.
W Dziadach też są historyczne realia
- proces filomatów i filaretów 1823-24
Akcja tego dramatu dzieje się w tych latach, ale też .zawsze i wszędzie", ma charakter moralitetu, przypowieści. Poeta nawiązuje do tekstów ewangelicznych, męki Jezusa, nadaje swojej wypowiedzi kształt chrześcijańskiej paraboli. Cierpienia Polski XIX w. - odzwierciedla los Polski XXw.
- to dramat metafizyczny,
- czerpanie z tradycji epickiej.
Siła żywiołów epickich w budowaniu konstrukcji dramatycznej.
Bohater epicki- bohater w drodze, idzie, spotykamy go w wielu utworach. Przedstawia człowieka w działaniach zbiorowych, gdzie widać losy zbiorowości.
- postawa człowieka w działaniach zewnętrznych. Epizacja dramatu romantycznego- oddziaływanie środków epickich na rodzaj dramatyczny, np. opowieść Jana Sobolewskiego o wywozie młodzieży. Narracyjna struktura mogłaby istnieć swobodnie. Ma początek i koniec. To struktura zamknięta. Rozwija się z dialogu, opowiada, buduje pewną historię.
Tytuł .Dziady" tzn. obcowanie z umarłymi, to pamięć o zmarłych, o odwadze, znaczeniu i sile pamięci.