42434

Zasady budżetowe

Nie mają charakteru normatywnego, są postulatami doktrynalnymi. Ich katalog może być różny w zależności od przekonań politycznych, ich treść może zmieniać się w czasie. Są postulatami o charakterze kierunkowym.

1.    Zasada zupełności budżetu

Budżet powinien obejmować wszystkie dochody i wydatki państwa. U podstaw zasady leży potrzeba parlamentarnego wpływu na całość gospodarki państwa. Wyjątkami są formy gospodarki pozabudżetowej, np. zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe (budżetowanie netto - powiązanie z budżetem o charakterze co najwyżej wynikowym, wpłaty nadwyżek oraz dotacje z budżetu w razie niedoboru)

2.    Zasada jedności budżetu

Postulat ujęcia całości dochodów i wydatków w jednym dokumencie budżetowym. Pozwala na całościowa ocenę zamierzeń rządu w dziedzinie finansów.

3.    Zasada szczegółowości budżetu

Budżet powinien być uchwalany nie tylko w globalnych kwotach dochodów i wydatków. Dochody i wydatki powinny być także ukazywane w układzie analitycznym, pozwalającym na ustalenie poszczególnych źródeł dochodów oraz kierunków i proporcji wydatków. Im większa szczegółowość budżetu, tym silniejszy wpływ legislatywy na politykę rządu. Jednak zbyt duża szczegółowość prowadzi to zmniejszenia przejrzystości budżetu. Dlatego bardziej szczegółowe ujęcie wprowadza się dopiero w planach finansowych ministerstw.

4.    Zasada jawności budżetu

Postulat o charakterze społeczno-politycznym. Wyraża się w jawności obrad parlamentu nad projektem budżetu, publikowaniu ustawy budżetowej oraz popularyzowaniu jej treści w mediach. Służy społecznej kontroli działalności finansowej państwa.

5.    Zasada jasności budżetu

Chodzi o to, by uchwalony budżet dawał obraz podstawowych kierunków gospodarki finansowej państwa. Umożliwia to należyte planowanie finansowe oraz polityczną ocenę budżetu.

6.    Zasada równowagi budżetowej

Postulat zachowania odpowiednich relacji między ogólną kwotą dochodów i wydatków. Dochody więc powinny być co najmniej równe wydatkom. Uchwalenie budżetu niezrównoważonego powoduje niemożność zrealizowania niektórych wydatków lub konieczność kreowania dodatkowych źródeł dochodów (podatki, kredyty, emisja pieniądza bez pokrycia), co zwykle prowadzi do inflacji.

Najpopularniejszym horyzontem czasowym planowania budżetowego jest okres roczny. Jednak w wielu aspektach potrzebne jest dodatkowe planowanie długoterminowe:

1.    Planowanie kroczące - dwuletnie - polega na corocznym uchwalaniu budżetu na przyszły rok oraz planu ramowego na rok następny. Budżet jest uchwalany w oparciu o uchwalony wcześniej plan ramowy.

2.    Planowanie wieloletnie - na okresy pięcioletnie - powstaje plan ramowy na dłuższy okres czasu, po czym poszczególne budżety stopniowo go realizują.