a podatek ma charakter przymusowy. Ponadto wpływy podatkowe nie mają charakteru ekwiwalentów, a za udzieloną pożyczkę oferowany jest papier wartościowy.
II. Nowoczesna teoria asymilacji pożyczki i podatku. Istnieje podobieństwo pomiędzy pożyczką a podatkiem, jako sposobem finansowania zadań publicznych, bowiem pożyczka nie jest tak naprawdę dobrowolna. Na pożyczkodawcę wywierana jest presja psychologiczna, efekt marketingowy, a ponadto warunki emisji papieru wartościowego nie podlegają negocjacją.
III. Teoria wielości czynników oddziaływujących na gospodarkę. W ujęciu makroekonomicznym skutki podatku i pożyczki są różne bowiem prowadzą do niejednakowego zubożenia społeczeństwa. W przypadku pożyczki strata części oszczędności wynika z deprecjacji pieniądza, dokonuje się stosunkowo wolno i jest rekompensowana różnymi formami oprocentowania. W przypadku podatku strata jest całkowita i natychmiastowa.
Do podstawowych instrumentów zaciągania długu zaliczamy:
- pożyczkę,
- weksle skarbowe,
- obligacje skarbowe.
Wyróżnia się następujące rodzaje długu publicznego:
1) Biorąc pod uwagę kryterium pizyczynowo-skutkowe wyróżnia się globalny dług publiczny, wewnętrzny (krajowy) dług publiczny oraz zewnętrzny (zagraniczny) dług publiczny.
2) Biorąc pod uwagę kryterium czasu wyróżnia się dług krótkoterminowy płynny, który wynika z przejściowych trudności płamiczych władz publicznych
i długoterminowy inaczej zwany fundowanym - powstaje w wyniku zaciągania pożyczek długoterminowych, z których finansowane są wydatki majątkowe związane zwłaszcza z budową obiektów użyteczności publicznej. Powstaje
w ten sposób majątek publiczny, który jest materialnym zabezpieczeniem pożyczek i który może przynosić potem pewne dochody, które mogą być źródłem spłaty długa
3) Biorąc pod uwagę kryterium zasad ewidencji i rzeczywistego obciążenia gospodarki i społeczeństwa długiem: dług publiczny brutto - ogół zobowiązań władz publicznych względem podmiotów krajowych i zagranicznych znajdujących się poza sektorem finansów publicznych; dług publiczny netto - kategoria ekonomiczna, która uwzględnia realność wyegzekwowania należności władz publicznych.
4) Biorąc pod uwagę kryterium struktury władz publicznych: dług centralny (państwowy) i dług lokalny (samorządowy).
Dług publiczny można również rozpatrywać w takich aspektach jak
- dług nominalny,
- dług realny - wartość zobowiązań władz publicznych w dłuższym okresie czasu, przy uwzględnieniu
procesów inflacyjnych.
Do najczęściej stosowanych wskaźników pomiaru długu zalicza się:
1. relację długu do eksportu
2. relację odsetek od zadłużenia do eksportu
3. relację obsługi długu, czyli spłatę rat i odsetek od zadłużenia do eksportu
4. relacją długu do produktu krajowego brutta
Traktat z Maastricht określił, że dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB. Jest to jedno z
kryteriów konwergencji (zbieżności) bądź przynależności do unii gospodarczej i walutowej.
W Polsce poziom długu został określony:
2