42677

koło i kwadrat są symbolami pierwotnymi; koło (kula)- metafiz. Nieograniczona Jedność Boga, Jego Nieskończoność i Doskonałość, kosmolog, aktywność nieba, instrument boskiego Działania; kwadrat (sześcian)-metafiz. Boska Niezmietuiość i Wieczność, kosmolog, życie na ziemi

człowiek syntetyzuje i ustala związek między Niebem a Ziemią a ten związek jest symbolizowany przez znak krzyża;

stosunek koło-kwadrat (kula-sześcian) jest fundamentem architektury sakralnej

HARMONIA LICZBOWA

aż do początku epoki nowożytnej geometria była uznawana za naukę świętą (Platon- św.Augustyn); Bóg stworzył wszystko „według liczby, wagi i miary"

RYTUALNE ORIENTOWANIE ŚWIĄ TYNI

orientowanie było integralną częścią rytuahi fundacyjnego; kościół chrześcijański jest budowany rytualtue wzdłuż osi E-W, przy czym szczyt kościoła, prezbiterium jest zwrócone ku wschodowi (w tych bazylikach konstantyńskich w Rzymie, które nie mogły zostać zorientowane ku wschodowi, odwrócono ołtarz w taki sposób, żeby kapłan spehiiając święte misterium mógł patrzeć na wschód)

ŚWIĄTYNIA JAKO CIAŁO BOGA-CZŁOWIEKA

świątytua przedstawia przede wszystkim Ciało Chrystusa; prezbiterium- głowa, nawa główna- korpus, transept-ramiona, wielki ołtarz- serce (centntm życia)

jest też figurą świata- odpowiedniość między częściami ciała człowieka a częściami Wszechświata; stopy -ziemia, głowa- niebo (absyda), zmysły- żywioły

DZWONNICA I DZWON

dzwonnica nie jest pierwotnym elementem architekniry chrześcijańskiej, w najstarszych budowlach jej nie było średniowiecze; 1. dzwonnica- Matka Boska i Kościół (bo Wieża Dawidowa), 2 dzwony mają znaczenie moralizujące, jak kaznodzieja napominają i pouc zają

kształt dzwonnicy powtarza schemat świątyni (kopuła + sześcian); wieża jest symbolem wznoszenia się, z piramidą (kopuła) i iglicą jest obrazem Góry Kosmicznej

wieże bliźniacze budowane po bokacłi zach. fasady- symbolika solarna, wspomnienie indeksów, kolumn do wyznaczatua strefy, w obrębie której przesuwają się punkty wstawania słońca na wschodzie (przestrzeń między minimum zimowym a maksimum lemim)

dzwon należy do kategorii „sakralny dźwięk"; prawie wszędzie dźwięk instrumentów metalowych, esp. z brązu, shiży do sygnalizowania obecności sacrum, może odgrywać rolę egzorcyzmu, odpędzania złych duchów, dzwon ma odpędzać demony, oddalać burze i wichury, a także przyzywać błogosławieiistwo Boże; często w dzwonach grawemje się formuły przeciwko piorunom i burzom, albo inwokacje (np. Ave Maria)- dzwon przekazuje formułę w swoim brzmieniu i sakralizuje przestrzeń (na tej zasadzie działają tybetańskie młynki modlitewne) konsekracja dzwonów- jak chrzest: obmycie wodą święconą oczyszczenie kadzidłem, namaszczenie olejem, nadanie imienią obleczenia w białą szatę;

kogut na szczyde dzwonnicy- od X w.; bardzo stary symbol chrzęść, związany z zaparciem się św. Piotra + ptak solarny; kogut stał się też symbolem Chrysmsa (u św. Ambrożego)- zwycięzca ciemności, zmartwychwstał rano i wzywa nas do czynów światłości; Konstytucje Apostolskie wzywają do modlitwy „o pianiu koguta"; moc egzorcystyczna (demony uciekają przed jego piaruem); mistyka koguta- czuwame duszy oczekującej na przyjście Ducha

KROPIELNICA I CHRZCIELNICA

symbole akwatyczne; zbiornik na wodę (okrągły, owalny, oktagonabiy. w kształcie muszli), przypomina wody. nad którymi unosił się Duch Boży- moc dokonywaiua odrodzenia i stwarzania na nowo

BRAMA

jest obrazem całej świątyni- nisza wsparta na podstawie prostokątnej, zwieńczonej lukiem- powtarza kształt prezbiterium, które wywodzi się z pierwotnej świętej groty- na sklepieniu Pantokrator; kontury bramy odtwarzająplan całej budowli- symbol kosmiczny (kolejny)

symbol mistyczny- świątynia symbolizuje Girystusa. brama jest skrótem świątyni więc również symbolizuje Clirystusa

ornamentyka portali rozwija te dwie symboliki, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają - brama sanktuarium jest sama w sobie dzięki swej symbolice miejscem świętym