43043

OBRÓT PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI

Obrót papierami wartościowymi reguluje u nas ustawa z dn. 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Publicznym obrotem papierami wartościowymi jest proponowanie nabycia lub nabywanie emitowanych w serii papierów wartościowych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu albo w inny sposób, jeżeli propozycja skierowana jest do więcej niż 300 osób, albo do nieoznaczonego adresata, z wyjątkami np. w postaci udostępnienia akcji pracownikom na zasadach preferencyjnych. Publiczny obrót papierami wartościowymi może się odbywać wyłącznie za pośrednictwem podmiotów prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Zbywanie papierów wartościowych przez emitenta, np. w drodze przeprowadzenia publicznej subskrypcji akcji, określa się mianem obrotu pierwotnego. Zbycie papieru wartościowego przez każdą inną osobę (np. przez osobę, która nabyła akcje lub obligacje od ich emitenta) nosi nazwę publicznego obrotu wtórnego. Ten wtórny publiczny obrót odbywa się na giełdach papierów wartościowych.

Pod pojęciem „giełda papierów wartościowych" rozumie się zespół osób, urządzeń i środków technicznych zorganizowany w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i nabycia papierów wartościowych wszyscy uczestnicy rynku papierów wartościowych mają jednakowy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie, przy zachowaniu jednakowych warunkówzbywania i nabywania praw.

Giełdy papierów wartościowych zorganizowane są z reguły w formie spółek akcyjnych o charakterze niezarobkowym. Ich zadaniem jest umożliwienie dokonywania wtórnego obrotu papierami wartościowymi, a więc przede wszystkim zbywania i nabywania akcji.

Organizacja giełdy i tryb dokonywania na niej transakcji giełdowych są sformalizowane. Określa je przede wszystkim statut i regulamin giełdy. Samo założenie giełdy wymaga specjalnego zezwolenia prezesa Rady Ministrów, wydawanego na podstawie wniosku zainteresowanego zaopiniowanego przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Komisja ta sprawuje nadzór nad publicznym obrotem papierami wartościowymi. Transakcje giełdowe przeprowadzane są, jak wspomniano, przez wyspecjalizowane biura maklerskie, którym ich klienci wydają dyspozycje co do zakupu lub sprzedaży określonych papierów wartościowych. Biura maklerskie mogą również zarządzać cudzymi pakietami akcji na zlecenie ich właściciela, zajmować się doradztwem giełdowym itd. Statut giełdy, a w kwestiach szczegółowych także jej regulamin określają ponadto, jakie papiery wartościowe są dopuszczane do obrotu na danej giełdzie, jaki jest tryb dokonywania transakcji giełdowych, w jakim trybie rozstrzygane są ewentualne spory powstające na tle tych transakcji, sposób, warunki i tryb notowania papierów wartościowych, sposób ustalania i ogłaszania kursów tych papierów itd.