Charakter przesłanek bezwzględnych wyraża się w tym. że warunkują one dopuszczalność postępowania o określony czyn. przeciwko określonej osobie - w każdym układzie procesowym. Występowanie tego rodzaju przesłanki negatywnej lub brak przesłanki pozytywnej powoduje, że wyłączona jest w ogóle możliwość prowadzenia postępowania przy tych samych podstawowych elementach: czyn - osoba pociągana do odpowiedzialności Przesłanki względne warunkują dopuszczalność postępowania o określony czyn, przeciwko określonej osobie - tylko w danym układzie procesowym.
Szerokie ujęcie przesłanek procesowych, oznacza, że obejmuje się nimi stany o różnym charakterze, wynikającym przede wszystkim z ich różnego stosunku do prawa karnego materialnego. Przesłanki procesowe dzieli się na:
a) przesłanki o charakterze materialnym
b) przesłanki o charakterze mieszanym
c) przesłanki o charakterze czysto formalnym (ściśle procesowym)
Niekiedy przesłanki dzieli się tylko na formalne i materialne, a wówczas przesłanki nazwane mieszanymi obejmuje się grupą przesłanek materialnych.
POSZCZEGÓLNE PRZESŁANKI PROCESOWE
Przesłanki o charakterze materialnym są przede wszystkim ustanowionymi przez prawo kanie materialne wamnkami odpowiedzialności kaniej. Równocześnie prawo karne procesowe czyni je wamnkami dopuszczalności postępowania kaniego. Przesłanki te stanowią przykład tzw. podwójnego wanościowania prawnego.
Do przesłanek o charakterze materialnym zalicza się :
a) brak dostatecznych podstaw faktycznych do ścigania kaniego
b) nieprzestępność czynu - z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa
c) znikomość społecznej szkodliwości czynu
d) niekaralność czynu (nie spowodowaną przedawnieniem)
Brak dostatecznych podstaw faktycznych do ścigania karnego
Przesłanka ta ma najistotniejsze znaczenie jako przyczyna odmowy wszczęcia postępowania karnego i umorzenia postępowania przygotowawczego. W razie braku danych wskazujących, że zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia.
Aby wszczęcie postępowania było prawnie dopuszczalne, powinien istnieć co najmniej taki zespół danych, który obiektywnie uprawdopodabnia fakt popełnienia przestępstwa, subiektywnie zaś wywołuje co do tego faktu u organu ścigania wysoki stopień podejrzenia.
Jeżeli przeszkoda stwierdzona zostanie po wszczęciu postępowania przygotowawczego to postępowanie przygotowawcze umarza się. W postępowaniu jurysdykcyjnym sąd w analogicznej syniacji umarza postanowieniem postępowanie, ale tylko z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia. Zmiana rodzaju decyzji sądu w razie stwierdzenia tej przeszkody występuje dopiero na rozprawie w fazie przewodu sądowego, a więc po odczytaniu aktu oskarżenia.