Konstytucji RP. Oznacza to, że ustawodawca w tym zakresie otrzymał swobodą w powoływaniu tych jednostek. Konstytucja przesądziła bowiem jedynie o istnieniu co najmniej drugiego szczebla samorządu terytorialnego, nie dokonując bliższej jego charakterystyki.
Nowy podział terytorialny państwa zakładający samorząd terytorialny został uregulowany ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr96, poz.603). Ustawa ta wprowadziła z dniem 1 stycznia 1999 roku trójstopniowy podział terytorialny państwa na : gminy, powiaty i województwa.
Organy administracji rządowej w RP, dzielą się na: organy naczelne: organy centralne; organy terenowe.
Naczelnymi organami administracji rządowej są: Rada Ministrów,
ministrowie-członkowie Rady Ministrów, ministrowie kierujący działami (resortami), przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów.
Organy samorządu terytorialnego w RP dzielą się na: organy samorządu województwa: organy samorządu powiatowego; organy samorządu gminnego.
Istota samorządu terytorialnego polega na wyodrębnieniu jednostek tego samorządu i poszczególnych zakresów spraw.
Samorząd terytorialny ma charakter uniwersalny, jest samodzielny i niezależny od administracji rządowej. Celem samorządu terytorialnego jest realizowanie zadań własnych i zleconych oraz zaspokajanie potrzeb grupy społeczności mieszkańców.
Cechy samorządu terytorialnego:
□ samorząd terytorialny, to wyodrębniona grupa społeczna;
□ samorząd powoływany jest do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny;
□ samorząd posiada rozbudowaną organizację (przedstawicielstwa) i pozostaje pod kontrolą grupy społecznej.
System reprezentacji samorządu terytorialnego został przekazany odpowiednim władzom: w gminach ziemskich - wójtowi; gminach miejskich - burmistrzowi; powiecie - staroście powiatowemu; miastach powyżej 100 tys. mieszkańców - prezydentowi; województwie -wojewodzie.
Na szczeblu podstawowym samorządu terytorialnego w Rzeczpospolitej Polskiej jest gmina. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina ma osobowość prawną i jej samodzielność podlega ochronie prawnej.
Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.