3855

nadrzędnych, a na każdym poziomie informacje o danej kategorii zapisane są tylko raz i przechodzą drogą dziedziczenia na coraz niższe poziomy. Analiza wyników dowiodła, że istnieje asymetria polegająca na tym, że przechodzenie od klasy nadrzędnej do podrzędnej trwa dłużej niż w sytuacji odwrotnej. Wykazano również wpływ utrwalonych skojarzeń przyspieszających podejmowanie, niektórych nie zawsze poprawnych decyzji. Badania nad struktura pojęć naturalnych (1973-76) spowodowały zakwestionowanie idei hierarchii. Rezultaty udowodniły, że pojęcia mają strukturę konstelacji obiektów rozmieszczonych w różnych odległościach od wzorca.

Drugi rodzaj reprezentacji stanowią oparte na systemach analogowych. Maja one charakter ciągły , odnoszą się do percepcji i związanej z nią wyobraźni. Na podstawie wyników z badań Kosslyn i Shepard , udowodniono, że wyobrażeniowe przetwarzanie informacji ma charakter przestrzenny a wyobrażenia funkcjonują podobnie do realnych obiektów.

Ostatni rodzaj stanowią tzw. reprezentacje proceduralne. Umysł nabywa wiedzę wynikającą z posiadanych procedur przetwarzania. Istnieją różnice w percepcji i myśleniu pomiędzy kulturami posługującymi się różnymi systemami językowymi.

Drugim źródłem informacji jest środowisko zewnętrzne. Człowiek dane uzyskane tą drogą przetwarza i wykorzystuje, a operacja taka nosi miano metabolizmu informacyjnego. Zarówno przeciążenie jak i brak informacji tego typu może być destruktywne dla człowieka.

Treść informacji zakodowanych w strukturach poznawczych najczęściej dotyczy sądów o środowisku naturalnym i relacji zachodzących między rzeczami, organizmami; wiedzy o kulturze będącej produktem wielu pokoleń; danych o świecie społecznym, oraz określonej wiedzy o sobie tzw. samowiedzy lub strukturze „ja". Wiedza dzieli się na dwa rodzaje. Deklaratywna, inaczej narracyjna, dotyczy tego, że wiem, zawiera, nieraz zniekształcone, dane o faktach. Najczęściej jest ona przekazywana słownie.

Proceduralna, inaczej operacyjna, dotyczy tego, że wiem jak, zawiera w sobie sieć danych o metodach, strategiach czy programach działania. Nazywa się ją też umiejętnościami poznawczymi, które pozwalają osiągnąć cele. Przekazywanie tego rodzaju wiedzy wymaga zademonstrowania jej.

System struktur poznawczych, można scharakteryzować z punktu widzenia różnych kryteriów.

Istnieje w nich pewna złożoność, można je umieścić w określonym miejscu skali „proste- skomplikowane". Jednym z kryteriów złożoności jest liczba aspektów, jakie człowiek bierze pod uwagę przy ocenie zjawiska. Im więcej posiada wiedzy o świecie tym bardziej złożone są jego struktury poznawcze.

Można scharakteryzować je z punktu widzenia „abstrakcyjności- konkretności”. Wysoki stopień konkretności powoduje ujmowanie świata jako ciągu przedmiotów i nieumiejętność tworzenia pojęć o wyższym stopniu ogólności, a wysoki stopień abstrakcyjności powoduje możliwość stworzenia systemu o wzrastającym stopniu ogólności oraz umiejętność rozwiązywania problemów teoretycznych.

System struktur poznawczych można podzielić ze względu na jego „otwartość-zamknięcie”. Struktura jest zamknięta, gdy człowiek nie zmienia swoich przekonań i poglądów pod wpływem nowych informacji. Otwartość jej polega na uleganiu zmianom pod wpływem nowej wiedzy i powoduje większą elastyczność oraz lepsze przystosowanie do odbierania świata. Rzadko cały system struktur jest otwarty lub zamknięty, cechy te dotyczą najczęściej pojedynczych aspektów życia.