3919

propozycje przyjaciół, chcących mu zorganizować ucieczkę, i przyjął śmierć z bezprzykładnym spokojem i godnością.

Sokrates centrum swojej myśli uczynił człowieka. Uważał on, że celem każdej jednostki jest szczęście i pożytek, które zapewnić może jedynie dobro. Najwyższym dobrem według Sokratesa była cnota, a którą składały się podstawowe wartości moralne, przynależące jedynie rodzajowi ludzkiemu, takie jak: sprawiedliwość, odwaga itd. Cnota, będąca najwyższą wartością, utożsamiana była ze szczęściem i wiedzą. Zdobywając wiedzę, człowiek zyskuje szczęście, a za nim dobro i pożytek .Sokrates nie wykładał swych poglądów na piśmie. Rozmawiając na ulicach i placach Aten z uczniami i przypadkowymi słuchaczami, starał się w drodze dyskusji doprowadzić rozmówcę do poznania prawdy.

Tezy Sokratesa łączyły się w łańcuch i prowadziły do prostego wniosku: Ludzie dążą do szczęścia i do pożytku.

Uważał, iż szczęście i pożytek dają dobro, ale największym dobrem jest cnota. Cnota jest jedna, bo każda cnota jest wiedzą . Zyskując wiedzę osiągamy pożytek i szczęście czyli dobro . Wyłania się stąd prosty wniosek życiowy: należy pogłębiać wiedzę, a kto może, powinien ją przekazywać innym. Sokrates nie tylko głosił taka ogólną teorię, ale zastosował ją do siebie, z żelazną konsekwencją kierował swym życie zgodnie z regułami. Twierdził, iż nauczanie jest zadanie najcenniejszym i dlatego trzeba się temu poświęcać na rzecz innych osób. Nie licząc się z osobistymi skłonnościami i warunkami życia dążyć niezłomnie do tego, co jest dobrem najcenniejszym i co przeto obowiązuje wszystkich i zawsze. Jego życie i śmierć był w zupełnej jedności z jego regułami, zasadami, poglądami i nauką.

Kolejnym wielkim uczonym był Platon właściwie Aristokles. Żył on w latach 427-347 przed naszą erą. Drugi po Sokratesie wielki filozof, uczony i nauczyciel ateński, uczeń Sokratesa, założyciel szkoły filozoficznej, która przetrwała do VI wieku, zwanej Akademią Platońską, twórca pierwszego systemu idealizmu obiektywnego występującego w formie skrystalizowanej.

Według niego świat idei, choć nie dany nam bezpośrednio, jest wszakże realny i bardziej nasycony bytem iż świat materialny czy zakres doznań psychicznych, które są tylko odbiciem i cieniem owego doskonałego świata. Istotą moralności jest dążenie do dobra; idea dobra jest bowiem pierwszą zasadą, według której demiurg zbudował świat. Platon stworzył też teorię idealnego ustroju państwowego, którą wyłożył w „ Republice i Prawach". Według teorii Platona 4 cnoty podstawowe rządzą działaniem 3 „części" duszy: mądrość rządzi częścią rozumną; męstwo - impulsywną; umiarkowanie i panowanie nad sobą - pożądliwą; a sprawiedliwość utrzymuje ład wśród wszystkich części duszy.