5710

Są jednak wyjątki od tej zasady. Wsteczną moc uzyskały przepisy dotyczące przestępstw popełnionych przez faszystowsko-hiderowskich zbrodniarzy czy przepisy dotyczące przedawnienia przestępstw przez funkcjonariuszy publicznych (pracownicy służby bezpieczeństwa, milicji, prokuratury i in.) w okresie od 1944 do 1989 roku. Rozciąganie działania ustawy kaniej wstecz ma miejsce więc tylko w wyjątkowych przypadkach.

Zasada lex retro non ogit jest stosowana także przy zmianie przepisów. Jeśli sprawca popełnił czyn pod rządami starej ustawy, a sądzony jest już po wejściu w życie nowej, obowiązuje przyjęcie tego przepisu, który jest korzystniejszy dla oskarżonego.

b) Obowiązywanie prawa karnego w przestrzeni - zależnie od tego kto popełnił przestępstwo oraz gdzie, polska ustawa karna znajduje lub nie zastosowanie.

Obowiązują w tej mierze następujące zasady;

•    Polskie przepisy karne stosuje się do osób, które popełniły przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym.

Nie ma tu znaczenia obywatelstwo sprawcy, z pewnymi wyjątkami. Nie podlegają polskim przepisom: osoby należące do personelu dyplomatycznego, administracyjnego czy technicznego państw obcych uwierzytelnieni w Polsce (ambasadorzy i ich rodziny np.) Przestępstwo uważa się za popełnione w miejscu, gdzie:

a)    sprawca dopuścił się czynu,

b)    nastąpił skutek,

c)    skutek miał nastąpić.

Jeśli choć jedno z wymienionych okoliczności wystąpiło na terytorium Polski, stosuje się Polskie prawo kanie.

•    Polska ustawę kamą stosuje się do obywateli polskich, którzy popełnili przestępstwo za granicą.

Wszczęciu postępowania kaniego i wymierzeniu odpowiedniej kary w Polsce nie przeszkadza fakt, że sprawca został już za to samo przestępstwo ukarany za granicą. W razie skazania w Polsce osoby, ukaranej za ten sam czyn za granicą, sąd polski zalicza na poczet kary wykonaną za granicą całość lub część kary (podobnie jest z aresztem tymczasowym). Obywatela polskiego. Który popełnił przestępstwo za granica i powrócił do kraju, nie wydaje się władzom obcego państwa. To samo dotyczy cudzoziemców korzystających z prawa azylu.

•    Polskie prawo karne może być stosowane do cudzoziemca, który popełnił przestępstwo za granica, w dwóch przypadkach:

a)    jeśli przestępstwo jest skierowane przeciwko interesom państwa polskiego, polskiego obywatela lub innej polskiej jednostki

b)    jeśli przestępstwo jest w polskim prawie karnym zagrożone karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a sprawdza przebywa na terytorium Polski i nie postanowiono go wydać.

•    Bez względu na przepisy obowiązujące w miejscu popełnienia i obywatelstwo podejrzanego, polskie prawo kanie stosuje się w razie popełnienia przestępstwa:

a)    przeciwko bezpieczeństwu państwa polskiego,

b)    przeciwko polskim urzędom funkcjonariuszom publicznym,

c) przeciwko istotnym interesom gospodarczym,

d)    fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego,

e)    ściganego na mocy umów międzynarodowych.

Odpowiedzialność kanią według polskiego prawa karnego ponoszą sprawcy, którzy popełnili czyny zabronione po ukończeniu 17 lat (stan na 2000r.). w przypadku niektórych, najgroźniejszych przestępstw. Odpowiadać mogą sprawcy, którzy dopuścili się czynu po ukończeniu 15 lat (m.in. zabójstwo, rozbój, bardzo ciężkie uszkodzenie ciała, zbiorowy gwałt).