5786

Inny kierunek psychologicznej analizy przyczyn zaburzeń w zachowaniu związany jest z teorią frustracji- agresji jest połączeniem psychoanalitycznych koncepcji z behawioryzmem. a jej główne koncepcje zakładają, że :

•    Pojawienie się agresji zawsze każe domyśić się Intsfracji.

•    Każda frustracja prowadzi do wystąpienia którejś z form agresji.

Twórcy teori Inrsfradi - aoresii posługiwali się terminem 'Ilustracja dwóch znaczeniach:

•    Frustracja jako przeszkoda, która pojawia się na drodze do reafizacji celu,

•    Frustracja jako przerwanie dągu czynności zmierzających do osiągnięcia celu.

Konsekwencją frusfracji jest agresja. W teori tej autorzy 'agresję rozumieją jako działanie w kieninku wyrządzenia szkody osobie lub przedmiotowi przeciwko któremu się zwraca. Fmsfracja rozbudza agresję. Siła pobudzenia do agresji zleźy od s»ly pobudzenia do reakcji, jaka ulega frustracji, stopnia przeszkody oraz liczby zachowań, które uprzednio uległy Inisfracj Im większa jest frustracja, tym bardziej nasi kina jest agresja.

Zdaniem autorów zwiększona iość frusfracji w życiu ludzi jest główną przyczyną ich wykolejenia się. John Dollard i jogo współpracownicy uznali, że w każdym przestępstwie występuje agresja. Współczesne poglądy na zachowania agresywne całkowicie się zmicniy. Badania wykazują jednak, żc nic zawsze fmsfracja prowadzi do agresji, bowiem może ona wynikać z przyswajania sobie agresywnych wzorów zachowania.

Przedstawione teorie biopsychologiczne agresji ukazują wielką różnorodność problematyki, a także wieloaspektowość zjawiska i możliwość odmiennych interpretacji tych samych faktów.

Podsumowując należy stwierdzić, że odrzucenie wszelkich poglądów o wpływie czynników biopsychicznych na zachowanie agresywne jednostki jest niedopuszczalne. Byłoby to sprzeczne z założeniem, że jednostka jest zintegrowaną całością cech biologicznych, predyspozycji psychicznych i uwamnkowań społecznych.

Koleina koncepcja agresji związana jest z kierunkiem psychologii społecznej jest lo 'teoria uczenia się*. Według której każda ludzka czynność lub działalność uwarunkowana jest procesem uczenia się takiego a nie innego zachowania oraz określonego sposobu reagowania czy rozwiązywania swoich problemów.

Adam Pod górecki ukazuje, iż zachowania agresywne są zachowaniami wyuczonymi w zefeniędu z ludźmi, w szczególności w kontaktach w małych grupach.

W skład szeroko rozumianej teorii uczenia się wchodzą frzy zasadnicze elementy: warunkowanie klasyczne, warunkowanie instmmentalne i proces społecznego uczenia się.

Warunkowanie klasyczne zakłada, ze przyswajanie nowych odruchów warunkowych na zasadzie styczności bodźców bezwarunkowych i warunkowych, /godnie z tą teorią warunkowanie klasyczne ma wpływ na większość działań ludzkich o charakterze agresywnym. W myśl powyższych rozważań można przyjąć, że uczymy się poprzez wamnkowanie przejawów niedostosowania społecznego. Wamnkowanie klasyczne nie jest spowodowane świadomą działalnością uczącego się. w przypadku wamnkowania instrumentalnego nowych odruchów warunkowych nabywa się w wyniku specjalnie w tym celu skierowanej aktywności jcdnosfci uczącej się.

Twórca teori społecznego uczenia się jest Albert Bandura Autor zwraca uwagę, że w toku społecznego uczenia się człowiek świadomie kontroluje bodźce, reakcje, a w wielu przypadkach także wzmocnienia. Autor wyróżnia występowanie wzmocnienia zastępczego, które polega na tym. że człowiek ucząc się widu zachowań nie musi sam na własnej skórze doświadczać wzmocnień pozytywnych lub negatywnych, czyi kar i nagród. Wystarczy, że obserwuje jak inni ludzie ofzymują takie wzmocnienie.

Największą silą sprawczą przystosowania się człowieka do żyda w społeczeństwie jest doświadczenie nabywnne od najwcześniejszego okresu życia. Według A. Bandury źródłem infotmacp dla dziecka jest przede wszystkim rodzina, rówieśnicy, środowisko sąsiedzkie oraz masowego przekazu. Dziecko musi bowiem, zefcnąć się z określonym przestępczym zachowaniem, 'musi je zaobserwować i zapamiętać, ewentualnie - jeśi jest to konieczne do wykonania bardziej złożonych czynności • musi nabyć odpowiednie umicjętnośd'. Bardzo często to właśnie w rodzinie najczęśdej dochodzi do skutecznego wzmocnienia niewłaściwych zachowań.

W literaturze pedagogicznej i psychologicznej podkreśla się, że agresywne dziod bywają surowo karane. Dziecko bite wzrasta w przekonaniu, iż przemoc jest właściwym środkiem wychowawczym -"Bid • biją* Agresywne zachowania rodziców wobec dzieci rzutują na ich postępowanie w rodzinie i grupie rówieśniczej

Reasumując można stwierdzić, że zachowania agresywne mają wieloczynnikową efrołogic, swoje źródło biologiczne, psychologiczne i społeczne. Do czynników społecznych sprzyjających pojawieniu się zachowań agresywnych można zaficzyć:

•    Kryzys w rodzinie, zachwianie się stabilności i wartośd moralnych,

Rozluźnienie więzi rodzinnych i ogólnoludzkich, niekorzystne wzorce w rodzinie, patologia rodziny.

Destabiizacja żyda społeczno-ekonomicznego, ubożenie rodzin, bezroboae (szczególnie ludzi młodych), brak szans źydowych.

Kryzys wartośd i autorytetów, któiy sprzyja uzależnieniu się od subkultur młodzieżowych i sekt relig|nych.

Niepowodzenia szkolne spowodowane niekorzysfrtymi warunkami pracy szkól, błędami wychowawczymi, powodującymi Imsracje,

Negatywne oddziaływania środków masowego przekazu, ukazywanie wzorów przemocy i agresji ifr)...