DSC00107 3

7. Zaburzania nerwicowe związane ze stresem... 512

objawów natury psychologicznej, ale paziom skarg somatycznych byl we wszystkich grupach podobny. W porównaniu z grupą kontrolną pacjenci z rozpoznaniem neurastenii doświadczali częściej stresów o charakterze psychospołecznym oraz otrzymywali mniej wsparcia społecznego jZhcng i wsp., 1997}. Przytoczone dane epidemiologiczne zdają się zaprzeczać poglądom Mazurkiewicza, który podkreślał nadzwyczajne rozpowszechnienie stanów neurastenicznych. Sprzeczność u jest jednak pozorna, ponieważ Mazurkiewicz, uważając zespól neurasteniczny za najbardziej rozpowszechniony obraz psychopatologiczny, stanowiący najpłytszy stopień dyssolucji psychicznej, jednocześnie podkreślał, że może on być tylko wstępem do bardzo wielu głębszych etapów dyssolucji, np. schizofrenicznej. W ten sposób autor koncepcji ewolucji - dyssolucji rozprawił się z terminem tzw. zespołu pscudoneurasteniczncgo, uznając go za zbyteczny, ponieważ zarówno zespół neurasteniczny, jak i zespół pseudoneurasteniczny są tym samym stopniem głębokości dyssolucyjncj (Mazurkiewicz, 1958).

Spotykany w literaturze termin „pseudoneurastenia* autorzy stosowali wyłącznie do takich klinicznych obrazów neurastenii, w których czynnikiem etiologicznym nie były urazy czy konflikty psychiczne, ale szkodliwości o charakterze organicznym: zatrucia, infekcje, promieniowanie, zaburzenia naczyniowe itp. Obydwa rodzaje urazów wywołują reakcję obronną organizmu w postaci mobilizacji układu wegetatywno-en-dokrynnego, co przejawia się objawami klinicznymi typowymi dla tego rodzaju reakcji, zgodnie z koncepcją stresu Selyego W tym stadium oceny zdrowia pacjenta pomyłki są nieuniknione, ponieważ często się zdarza, że objawy nerwicowe są jedynym objawem rozpoczynającej się choroby somatycznej łub psychiczne) i dopiero dalszy rozwój sytuacji weryfikuje rozpoznanie.

Objawy neurasteniczne pojawiające się w następstwie etiologii somatycznej to skutek różnego rodzaju chorób bakteryjnych lub wirusowych zarówno w okresie początkowym, jak i w okresie zdrowienia, kiedy przedstawiają obraz neurastenicznego zmęczenia i rozdrażnienia. Mogą się pojawiać w następstwie przewlekłych zatruć (denkiem węgla, rozpuszczalnikami) lub jako odległe następstwa urazów czaszki.

Zespół neurasteniczny według Mazurkiewicza, stanowiący najpłytszy stopień dyssolucji psychicznej (wewnątrzpiętrowy), wykazuje - jak wszystkie dyssolucje - objawy pozytywne i negatywne Objawem negatywnym w obrazie nerwicowym jest ubytek dotychczasowej harmonii w sprzężonym układzie poznawczo-uczuciowym, natomiast inne objawy, jak lęk, niepokój, drożliwość, zaburzenia uwagi, pamięci, przeczuta itd., są objawami pozytywnymi, normalnymi dla niższego poziomu ewolucji.

W zaburzeniach nerwicowych zachowana krytyczna ocena własnego stanu psychicznego teoretycznie umożliwia odtworzenie dobrze funkcjonującego poziomu ewolucyjnego. Według Kępińskiego (1973) charakterystyczną cechą zespołu neurastenicznego jest upośledzenie zdolności eliminacyjnej układu nerwowego- Autor porównuje zespół neurasteniczny do złego systemu władzy, w którym * naczelne czynniki sterujące o wszystkim chcą wiedzieć i o wszystkim decydować, wskutek czego o niczym nie wiedzą i o niczym nie decydują*.

Obraz kliniczny zaburzeń neurastenicznych często jest opisywany jako dwa warianty tego samego zaburzenia:

a)    hiposteniczny, w którym dominuje poczucie zmęczenia i osłabienia,

b)    hipcrstcniczny, w którym na pierwszy plan wysuwają się rozdrażnienie, wybuchy

złości i gniewu, napięcie oraz nadwrażliwość na bodźce.