DSC00040 (21)

7^|*jezinie nerwicowe związane ze amsem .. 436

toewny, ,wi»cefainy ’ -lęk uogólniony. napady paniki, tobie, a nawet zespoły bólowej, lance podkreśla) wzajemne- powiązania pomiędzy tymi typami i zwracał uw«jk na stawisko zastępowania jednych objawów pnss inne. Wprowadzając pojęcie psychastena t jej poszczególnych typów, fanet stworzył swoistą teorię funkcji psychicznych. Wrró2-nił hierarchię pięciu poziomów funkcjonowania psychicznego, w któro tuuwyzsae mielce zajmowało „funkcjonowanie realności", następnie wymieniał „działania obojętne*’ (czynności rutynowe i nieuchwytne spostrzeżenia), potem funkcje wyobrażeniowe (pamięć, wyobraźnia, rozumowanie abstrakcyjne i marzenia), z kolei reakcje emocjonalne trzewne i na najniższym poziomic - automatyczne ruchy mięśniowe, będące poza świadomą kontrolą. Jakość funkcjonowania psychicznego zależy według niego od tzw. napięcia psychicznego (analogicznego do energii nerwowej u Bearda i energii so-matyemo- seksualnej u Freuda).

3. Psychologiczne teorie lęku

Wydaje się, że określona przez Freuda rola lęku jako głównego mechanizmu patogene-tycznego w kształtowaniu patologii zaburzeń nerwicowych czy zaburzeń emocjonalnych człowieka wpłynęła na rozwój teorii psychologicznych i kierunków psychoterapeutycznych. *Ifen sposób widzenia lęku i interpretacja jego psychologicznych przyczyn dominowały w myśleniu o zaburzeniach nerwicowych i lęku przez prawie pół wieku. Od psychoanalizy Freuda poprzez teorie ncopsychoanalitycznc, analizę ego. tconc relacji z obiektem, szkoły społeczno-kulturowe, humanistyczne i egzystencjalne aż po behawioryzm i teorie poznawcze, wszystkie szkoły psychologiczne i psychiatryczne zgodne są co do tęgo/ że tendencja do reagowania lękiem jest tendencją wrodzoną, cha* rakierystyczną dla każdego człowieka. Wszystkie one - w sposób bardziej lub mniej wprost mówią o tym, że reakcje lękowe podlegają uczeniu, czyli żc człowiek uczy sk wiązania określonych sytuacji z reakcją lękową. Różnią się natomiast znaczeniem, jakie przypisują: a) podstawowym źródłom zagrożenia, b) okresowi kształtowania się ię* ku w życiu człowieka, c) przewadze doświadczeń społecznych łub też czynników -u-trapsychicznych* w kształtowaniu reakcji lękowych.

W interpretacji psychoanalitycznej lęk paniczny jest wyrazem nagłej presji czy ciup cji wspomnianych impulsów; objawy histeryczne zaś stanowią wyraz konwersji łęku w unerwienie czuciowe i ruchowe ciała, a u podłoża natręctw kryje się lęk moralny. Ofi też leży u podłoża poczucia winy. Taka interpretacja źródeł lęku wiąże »ię : koncrpcM struktury osobowości jako dynamicznego układu przeciwnych tendencji: instynktowych pierwotnych dążeń seksualnych i agresywnych, kierujących się zasadą pizyjetn noki (id), oraz norm moralnych narzuconych przez otoczenie, kierujących się zasada moralności isupercgo] W tym dynamicznym układzie zasadniczą rolę ma cfo. czyli kartująca się zasadą realności dynamiczna struktura obronna, utrzymująca równuwaję po między dwiema poprzednimi przeciwstawnymi siłami poprzez wytwarzanie mechsu* zmów obronnych, a jednocześnie zapewniająca zachowanie kontaktu ze twuuemaewnr tnnyro pepesz łunkgr punawczc Rozwój osatawafci czyli aparatu radlenia sobie s lękiem (tak bowiem głównie można rozumieć funkcir obronne ego i funkcjonowanie iwobowo-ia człowieka w łntąmadi psychoanakcyuiiytlil dokonuje się w ciągu parwujd) Mi łat żyta* A więc rfrm itTurifiirw ym rirryrttijąor rfli jirryrrtrgin fimki innnwMiis nrtn