DSC00077 4

7. Zaburzania nerwicowe związane za stresem.. 478

W grupie pacjentów z PTSD obserwowano podwyższenie poziomu dobowego wy-dridinia noradrenaliny i adrenaliny, co prawdopodobnie jeat związane z podwyższam aktywnością miejsca sinawego (iocus ooeruJeus — LC). Dysregulacja układu katecbol* aminergicznego i stan hipcradrencrgiczny w PTSD wiążą się z zaburzeniami ni podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa (p-p-n) i obniżonym stężeniem kortyzolu Obserwacje zmian ncuroendokrynnych pojawiające się na skutek działania różnych typów stresorów zwróciły uwagę na zależność tych zmian od czasu trwania ekspozycji (ostry lub chroniczny stres), wcześniejszych doświadczeń stresowych oraz okresu ną wolowego, w którym doszło do narażenia. Późniejsze obserwacje potwierdziły, że n*. zależnie od obecności wcześniejszych doświadczeń stresowych ostry stres wiązał się z podwyższeniem wydzielania kortyzolu i towarzyszącym przejściowym wzrostem wy* dziełania noradrenaliny w widu obszarach mózgu. Był to model najbardziej zbliżony do zmian w ostrym zaburzeniu stresowym (ASD). Stres przewlekły zaś, bez wcześniej* szych stresowych doświadczeń, powodowa! obniżone stężenie kortyzolu związane z 6* zjołogtcznym przystosowaniem do stresu, ale i podwyższone stężenie noradrenaliny, przypisywane kompensacyjnemu wzrostowi syntezy tej aminy. Przyjmuje się, źe zasadniczą rolą kortyzolu jest tłumienie naturalnej reakcji obronnej aktywowanej pas działanie suesora. W drugiej kolejności kortyzol wpływa supresyjnie na oś p p-n, oddziałując hamująco m.in. na podwzgórze i przysadkę, co w ostateczności prowadzi do odtworzenia podstawowych stężeń hormonów. Tb, że wcześniejsze obciążenie streto* wymi urazami może w odpowiedzi na ostry i przewlekły stres modyfikować reakcję neuroendokrynną, wiąże się zarówno z pobudzeniem aktywności adrrncrgicznej podwzgórza, jądra migdałowatego i miejsca sinawego, jak i z aktywnością receptorów kokortyicoidowych {gfucocoiticoid receptor - GR).

Hipotetyczny model biologiczny PTSD zakłada, że wydzielanie kortyzolu jen w PTSD obniżone w wyniku wzmożonej aktywności receptorów ghkokortykąiia-wych, powstałej w następstwie wpływu czynników wcześniejszych (przed obecną reakcją stresową). Przypuszczano, że właśnie obecność czynników działających waśnie* będzie pomocna w wyjaśnieniu, dlaczego u pewnych osób rozwija się PTSD po ekspozycji na urazy, a u innych nie. Badania nad receptorami g^Ukokortykoidowymi wykazały, że skutki fizjologiczne i behawioralne kortyzolu zależą od jego zdolność do wiązania tych receptorów w cytoplazmic komórki. W ostrej reakcji na sue$, podobnie jak w depresji, obniżone są liczba i wrażliwość GR, powodujące osłabienie normalnego behawioralnego efektu działania kortyzolu. Odwrotnie jest w PTSD, gkk liczba GR się zwiększa (co wykazano na modelu limfocytu) w porównaniu z osobami zdrowymi, pacjentami po narażeniu na uraz, lecz bez PTSD, i pacjentami z innymi zaburzeniami psychicznymi. W PTSD stwierdzono wzmożoną supresję wydzkbnh kortyzolu po podaniu deksametazonu Obecnie wiadomo, że głównym ncutomeda* torem reakcji stresowej jest korty kolibę ryna [corticotiopin releasing hormonu -CRH). Neurohormon ten, związany z działalnością osi p-p-n, pełni wiele różnych funkcji, z których większość jest związana z behawioralnymi, immundogjcznysa i autonomicznymi reakcjami adaptującymi organizm do stresu. U pacjentów z PTSD stężenie CRH w płynie mózgowo-rdzeniowym jest podwyższone, ale reakcją ACTłł na podanie CRH jest osłabiona. Dla zaburzeń regulacji osi p-p -n w PTSD charakfó-rystyczne jest podwyższone stężenie CRH w płynie mózgowo• rdzeniowym i zarazem niskie stężenie kortyzolu (zob. podrozdział „Biologiczne mechanizmy stresu*, 11, s 179-190).