DSC00108 4

7.7. Zaburzenia nerwicowe związane ze stresom... 513

Wydaje się jednak, że zarówno osłabienie, jak i drażłiwość są w zaburzeniach neurastenicznych objawami głównymi. Osłabienie ma charakter stały, a zwiększona męcziiwość dotyczy sfery zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Pacjent czuje się fizycznie jak po wykonaniu ciężkiej procy lub po wyczerpującej chorobie, odczuwa zwykłe różne dolegliwości somatyczne; bóle głowy, bóle brzucha, uporczywe zaparcia łub biegunki, nierówne lub przyspieszone tętno, zaburzenia potencji, wzmożoną podiwuść i parestezje. Sen nie daje pacjentowi wypoczynku, często dręczą go koszmary, sen jest płytki, przerywany, chorzy usypiają z trudem albo też śpią zbyt dużo i długo (ucieczka w sen).

Sharpley i wsp (1997) podkreślają, ze mimo iż pacjenci z zaburzeniami neurastenicznymi skarżą się na złą jakość snu i brak wypoczynku po nocy, tylko niewielka ich część ma nieprawidłowy zapis snu w EEG.

Rozdrażnienie neurasteniczne polega na zwiększonej pobudliwości na bodźce, odbierane wręcz z odcieniem bólu. Chorego wszystko drażni i denerwuje, skarży się na zbyt jaskrawe światło, nadmierny hałas, reagowanie lękiem na każdy bodziec, często wybucha źle kontrolowanym gniewem, rozdrażnieniem, płaczem. Zmęczenie umysłowe przejawia się głównie niemożnością skupienia uwagi, trudnościami w zapamiętywaniu, gorszej sprawności myślenia, poczuciem zniechęcenia.

W zachowaniu pacjenci neurasteniczni są niezdecydowani i nieufni, wrażliwi i niezadowoleni ze wszystkiego. Mają silne poczucie niesprawności i choroby, a uważna samoobserwacja i dążenie do leczenia powoduje, że wytwarza się u nich nastawienie hipochondryczne. W kontakcie z lekarzem posługują się czasami kartką, na której zapisują szczegółowo swoje dolegliwości, ale również pytania dotyczące diagnozy oraz proponowanego leczenia. Szczególnie ważne wydaje się spostrzeżenie, że skoro ludzie zdrowi mogą zapadać na zaburzenia nerwicowe, taka predyspozycja może być szczególnie duża u osób z organicznym uszkodzeniem mózgu. Dlatego istotnego znaczenia nabierają: bardzo skrupulatne badanie fizykalne, badania laboratoryjne i neurologiczne z uwzględnieniem badań neuroobrazowania włącznie. Pozwala to na wykluczenie takich sytuacji, w których zespól neurasteniczny jest pierwszym sygnałem rozwijającej się groźnej choroby somatycznej (np. guza lub zaniku mózgu).

Wspomniano już wcześniej, że zespół neurasteniczny może sygnalizować początek różnych zaburzeń i chorób psychicznych. W razie rozwoju procesu schizofrenicznego mogą pojawiać się na długi czas przed wybuchem psychozy obrazy neurasteniczne lub mieszane; „bóle głowy, znużenie, niechęć do pracy, bezsenność, niepokój, drażłiwość, charakter zmieniony, nieśmiały⁴ (Kraepelin, cyt. za Mazurkiewiczem). Również w chorobach efektywnych podkreśla się częstość zwiastunów pod postacią ogólnego złego samopoczucia, różnego rodzaju neuralgii czy innych objawów somatycznych.

Podsumowując powyższe rozważania można stwierdzić, że rozpoznanie objawów neurastenicznych u pacjenta powinno wzbudzić w badającym niepokój uraz potrzebę odpowiedzi na pytanie, czy pochodzenie tego zespołu nie ma podłoża innego niż psychogenne. Wydaje się, że zespół neurasteniczny jest chyba największą i najgroźniejszą pułapką diagnostyczną spośród wszystkich obrazów nerwicowych.

Rokowanie w zaburzeniach neurastenicznych jest często niepomyślne, przebieg zaburzenia przewlekły, utrudniający prawidłowe funkcjonowanie. Ogromną rołę w przebiegu choroby odgrywają czynniki osobowościowe, konstytucja, temperament. Nie bez znaczenia są trudne warunki bytowe, częsta obecność przykrych sytuacji; zagrożenie