5995

Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) jest modelem więzi konsolidującym Wspólnotę Europejską (WE) z krajami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA).¹

Obecnie członkami EOG są wszystkie państwa członkowskie Wspólnot Europejskich i państw stowarzyszonych w układzie EFTA, czyli Norwegia, Islandia i Lichtenstein. Szwajcaria również brała udział w negocjowaniu umowy, ale wobec negatywnego wyniku referendum nie ratyfikowała ostatecznie Układu.²

Od początku powstawania EFTA państwa członkowskie tej organizacji były głównymi partnerami handlowymi Wspólnoty Europejskiej. Z początkiem 1973 r. Wielka Brytania, Irlandia i Dania stały się członkami WE. Pozostałe kraje EFTA, obawiały się niesprzyjających konsekwencji tego rozszerzenia i wynegocjowały ze Wspólnotą porozumienia, zawierające bilateralne umowy o wolnym handlu wyrobami przemysłowymi. Cały proces redukcji ceł na te towary został ukończony do 1977 r. Z porozumień tych wyłączone zostały produkty rolne.

Pod koniec lat 80. kraje EFTA realizowały działania w celu dalszego zacieśnienia związków instytucjonalnych z ich najistotniejszymi partnerami handlowymi. Efektem tych działań było uzgodnienie w 1991 r. w Luksemburgu, a potem podpisanie 2 maja 1992 r. w Oporto Układu o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Układ ten wszedł w życie 1 stycznia 1994 r. po tym jak ukończono procedurę ratyfikacyjną w osiemnastu krajach (z wyjątkiem Szwajcarii; Liechtenstein przystąpił do EOG 21 stycznia 1995 r.).³

Zamierzeniem federacji państw EFTA ze Wspólnotą jest stworzenie jednolitego rynku, na którym obowiązują identyczne zasady i równoprawne warunki konkurencji. Państwa te są w pewnym stopniu współtwórcami prawodawstwa wspólnotowego, które odnosi się do jednolitego rynku. We wszystkich fazach przebiegu tworzenia tego prawa następuje przepływ informacji i konsultacje z partnerami z EFTA.⁴

W celu powołania jednorodnego EOG układ o stowarzyszeniu wprowadził między WE a krajami EFTA:

1)    tzw. cztery wolności (swobody przepływu kapitału, usług, towarów i osób);

2)    system ochrony konkurencji (zasady konkurencji);

3)    współdziałanie w dziedzinach objętych postanowieniami horyzontalnymi oraz oskrzydlającymi, wychodzącymi poza ramy czterech wolności.⁵

Swoboda przepływu towarów⁶

Wolnym handlem w obrębie EOG są objęte dobra przemysłowe, pochodzące z państw członkowskich, tzn. spełniają następujące kryteria pochodzenia:

>    wyroby, które w 100% wyprodukowane zostały na terytorium EOG,

>    wyroby, zawierające w sobie importowane budulce spoza obszaru strefy, ale zostały one przetworzone w EOG w wystarczającym stopniu.

¹    A. Marszałek, Integracja Europejska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004

²    E. Kawecka-Wyrzykowska, E. Synowiec, Unia Europejsko, tom I, Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 2004

V

A. Marszałek, Integracja Europejska

1