Naturaliści uważali, że rozwój człowieka wyznaczony jest przez jego naturę i odziedziczone właściwości indywidualne. Rozwój ten przebiega według ściśle określonych faz, które następują po sobie w sposób konieczny i niezmienny. Kiytycznie odnosili się do tzw. „urabiania od zewnątrz” czyli podług jakichkolwiek wzorów. Stworzyli pogląd, że natura dziecka jest z gruntu dobra a jego indywidualność przedstawia najwyższą wartość, natomiast wychowanie i kultura są narzucone i wypaczają umysł dziecka i wrodzone zdolności.
Naturalistyczna koncepcja wychowania zwana też biopsychologiczną, natywistyczną lub pajdocentryczną przedstawia wychowanie jako pochodną od naturalnego psychofizycznego rozwoju, co więcej utożsamia oba te procesy. Wychowanie jest więc analogiczne do innych zjawisk przyrodniczych, ma dążyć do zachowania u dziecka dobra wrodzonego a tym samym pozostawiać mu swobodę w działania To właśnie natura dziecka, jego indywidualność, zainteresowania i zdolności wyznaczają cele wychowania. Wychowanie nie powinno przygotowywać z góry do postawionych zadań życiowych, ani zmierzać ku określonym ideałom, ale powinno być naturalnym procesem życiowym.
Zadaniem wychowawcy - nie będącego przewodnikiem w wychowaniu, a tylko obserwatorem, opiekunem - jest podporządkowanie się procesom rozwoju dziecka "od wewnątrz” i troska o to, aby uczeń jak najmniejszym wysiłkiem, w sposób jak najwygodniejszy, osiągnął najlepsze wyniki nauczania.
W pedagogice naturalistyczno-liberalnej wyróżniamy następujące kierunki:
- pedagogika psychobiologiczna
- pragmatyzm pedagogiczny
- psychobehawioryzm pedagogiczny
- kierunek terapeutyczny
- personalizm pedagogiczny
- pedagogika wspólnoty życia
- pedagogika egzystencjalistyczna
Pedagogika psychobiologiczna
Przedstawicielami kierunku byli:
Herbert Spencer Ellen Key
Graiwille Stanley Hall
Fllen Key (1849-1926) - z pochodzenia Szwedka. Walczyła o równouprawnienie kobiet, nowe wychowanie, pokój i postęp społeczny. Domagała się przeobrażenia stosunków społecznych tak, aby każdy człowiek mógł żyć pełnym życiem i wszeclistronnie rozwijać swoje zdolności. W założeniu Ellen Key wyzwolenie kobiety nie polegało na zrównaniu kobiet z mężczyznami w warunkach pracy, tak jak jest to przyjmowane w dzisiejszych czasach, ale tak, by kobieta mogła żyć zgodnie ze swoją naturą i przeznaczeniem czyli stać się matką i wychowanką własnych dzieci. Swoje role jako matka i/lub żona powinna osiągać dobrowolnie i niezależnie.