33585 LastScan31

Inaczej wygląda rozwój wchodzącej w dorosłość kobiety. Bieg życia kobiet wyznaczany jest przez zdarzenia rodzinne, takie jak: ciąża, połóg, a następnie opieka nad dziećmi, czy prowadzenie domu. Najczęściej ze względu na te obowiązki, przynajmniej czasowo, kobieta wycofuje się z pracy zawodowej. Dylemat „praca zawodowa, czy obowiązki związane z macierzyństwem” jest udziałem wyłącznie kobiet. Praca zawodowa jest bowiem, również dla kobiet, źródłem satysfakcji, szczególnie, gdy zdobyły wykształcenie i atrakcyjny zawód. Sposoby rozwiązania tego dylematu wiążą się z przyjęciem przez kobietę różnych stylów życia, w ramach których próbuje godzić obowiązki zawodowe z rodzinnymi.

K. H. Meuller (w: Havighurst, 1982) wyróżnia sześć typów stylu życia kobiety:

1)    wzorzec kariery domowej - gdy kobieta zaraz po skończeniu szkoły wychodzi za mąż i poświęca się życiu domowemu i rodzinnemu;

2)    wzorzec kariery konwencjonalnej - gdy kobieta pracuje zawodowo przed zamąż-pójściem, a następnie podejmuje wyłącznie obowiązki domowe i rodzinne;

3)    wzorzec stałej kariery zawodowej - oznacza zaangażowanie kobiety wyłącznie w pracę zawodową;

4)    dwutorowa kariera rodzinno-zawodowa — gdy kobieta, po zdobyciu wykształcenia wychodzi za mąż i kontynuuje pracę zawodową, prowadząc jednocześnie dom i wypełniając obowiązki macierzyńskie;

5)    wzorzec kariery przerywanej - gdy okresy pracy zawodowej i pracy wyłącznie domowej nawzajem się przeplatają w zależności od wieku dzieci i potrzeb finansowych rodziny;

6)    wzorzec kariery niestabilnej - gdy kobieta okresowo podejmuje pracę poza domem zależnie od warunków ekonomicznych i stanu zdrowia.

Podsumowując zarysowane powyżej różnice, w zakresie ról podejmowanych w okresie wczesnej dorosłości przez kobiety i mężczyzn, stwierdzić można, że podczas gdy mężczyźni czerpią satysfakcję głównie z aktywności zawodowej i społecznej, to znaczna część kobiet czerpie zadowolenie z opieki nad dziećmi i ich wychowywania. Jednak dla wielu z nich bardzo ważna jest też możliwość realizowania się w pracy zawodowej. W badaniach D. Yankelowicha (1981) ponad połowa kobiet wypowiedziała się za kontynuowaniem pracy zawodowej nawet, gdyby nie służyła ona celom zarobkowym. Jeśli kobiety posiadające taką potrzebę, muszą zrezygnować z własnej kariery zawodowej na rzecz wyłącznego zaangażowania w prowadzenie domu i wychowywania dzieci to, jak wykazują badania J. Bernarda (1972), przeżywają liczne frustracje, w efekcie tego częściej niż mężczyźni są niezadowolone ze swojego małżeństwa.

6.4.4. Myślenie młodych dorosłych o wartościach

W adolescencji, czyli w okresie bezpośrednio poprzedzającym fazę wkraczania w dorosłość, myślenie młodzieży o świecie i o działaniu w tym świecie, ma charakter idealistycznych koncepcji, które często przesłaniają jej realny obraz rzeczywistości (zob. podrozdz. 5.2.5 oraz podrozdz. 5.3.2). Z konfrontacji idei z rzeczywistością z reguły zwycięsko wychodzą wtedy idealne, abstrakcyjne wizje. Sprzyja temu zdolność formalno-operacyjnego rozumowania i tworzenia systemów hipotetyczno-dedukcyjnych. Wyznawane przez młodzież wartości mają charakter abstrakcyjny i absolutny. Zgodnie z „absolutystycznym pojmowaniem prawdy” są one wyraźnie spolaryzowane, zatem zjawiska, rzeczy lub działania uzyskują jednoznaczne oceny: dobre albo złe. Ten sposób myślenia o wartościach ulega zmianie w okresie wczesnej dorosłości.

Relatywizm

Zaobserwowano (Perry, 1968), że młodzi dorośli w sytuacjach konfliktowych dostrzegają relatywny charakter słuszności rozwiązań i w ocenach moralnych ujawniają nieraz poglądy skrajnie relatywistyczne. Relatywizm w myśleniu o dylematach moralnych ujawnili młodzi dorośli w badaniach Kohlberga (Kohlberg, Kramer, 1969). Początkowo zdawało się to być niezgodne z jego teorią rozwoju moralnego. U części młodych dorosłych, którzy osiągnęli już czwarte stadium poziomu moralności konwencjonalnej, zaobserwowano pozorną regresję do poziomu moralności przedkon-wencjonalnej. Perspektywie systemu społecznego przeciwstawiali oni instrumentalno--egoistyczną perspektywę stadium drugiego. W badaniach podłużnych okazało się jednak, iż jest to zjawisko przejściowe. Ujawniający się w tym okresie subiektywizm i relatywizm moralny zinterpretowany został ostatecznie przez Kohlberga jako konieczny, ale nie wystarczający warunek przejścia od konwencjonalnego stadium czwartego, tj. prawa i porządku społecznego, do postkonwencjonalnego stadium piątego, moralności umowy społecznej. W fazie pozornego cofania się do stadium przedkonwencjonalnej moralności jednostka kwestionuje społecznie obowiązujący system wartości, preferując relatywistyczne rozumienie wartości. Natomiast osiągając poziom postkonwencjonalny, godzi ona perspektywę systemu społecznego i indywidualnych korzyści w ramach bardziej ogólnej perspektywy uniwersalnych zasad etycznych. Przyjmuje stanowisko, w ramach którego akceptuje normy i prawa społeczne, pod warunkiem że są one oparte na ogólnych, humanitarnych zasadach dotyczących moralnych praw jednostki.

Alternatywne wyjaśnienie zjawiska pozornej regresji młodych dorosłych w rozwoju moralnym proponują C. Gilligan i J. M. Murphy (1979). Twierdzą oni bowiem, że postkonwencjonalne rozumowanie, oparte na uniwersalnych zasadach etycznych, w okresie wczesnej dorosłości zostaje zastąpione bardziej kontekstualnym i relatywistycznym ujęciem konfliktu moralnego. Ich zdaniem, ważną rolę w tym procesie odgrywają doświadczenia nabywane podczas rozwiązywania konfliktów moralnych w konkretnych sytuacjach życiowych. Stanowisko to potwierdzają wyniki badań empirycznych (Walker, 1986), w których okazało się, że zasób i rodzaj doświadczeń społecznych stanowi silniejszy wyznacznik rozwoju rozumowania moralnego w dorosłości niż poziom rozwoju poznawczego. Szczególną rolę odgrywają doświadczenia związane z podejmowaniem nowych ról społecznych, kształtowaniem się nowych związków interpersonalnych oraz pracą w instytucjach społecznych i politycznych. Różnice w doświadczeniach społecznych mogą też stanowić źródło zróżnicowania w orientacji moralnej kobiet i mężczyzn (Walker, 1986).