8194

Jan Kochanowski Szachy

-    poemat heroikomiczny

-    zadedykowany Janowi Krzysztofowi Tarnowskiemu

-pierwowzór: włoski poemat Marca Girolamo Vidy Scacchia Indus (Gra szachowa)

Fabuła utworu

-    król duński Tares chciał wydać córkę Annę za mąż

-nie mógł dokonać wyboru; pozostali najwytrwalsi rycerze: Fiedur i Borzuj

-    rozegrać partię szacłiów o rękę królewny -> nie doprowadzić do pojedynku

-    rozgrywka: wiele dni

-    królewna pokochała Fiedura, ale ten zaczął przegrywać

-    chciała w nocy zmienić położenie figur, ale okazało się, że komnata jest pilnie strzeżona

-    udzieliła rady kochankowi -> jego zwycięstwo

I rzecze: "Dobry Rycerz jest od zwady.

Popu też nieźle zachować od rady:

Dać za miłego wdzięczną rzecz nie szkodzi.

Piechota przcdsię jako żywo chodzi".

Obróci Rochu na Króla rogami Sama wynidzie zalawszy się łzami

-    czyli: mech poświęci wieżę, a gra pionkami, skoczkiem i gońcem: to problemat Dilaram

W Europie gracze długo korzystali z osiągnięć szachistów arabskich. W X w jednym z najsilniejszych graczy był al-Lajlaj. nazywany tak z powodu jąkania się. Zamieścił on w swoim traktacie najstarszy znany zapis tzw. mata Dilaram.

Legendarna Dilaram. była księżniczką i żoną w'ezyra Min wadi. który kiedyś tak się zapomniał podczas gry w szachy, że własną żonę zastawił jako nagrodę dla zwycięzcy Był pewny wygranej, ale po ostrej walce sytuacja dla białych, którymi grał Murwadi. wcale nie wyglądała dobrze Partia była odłożona w sytuacji przedstawionej obok na diagramie Wezyr smutny wrócił do domu. Dilaram wydobyła od męża złą wiadomość i postanowiła pomóc niefortunnemu graczowi. Znalazła wyjście także przedstawione obok.

Konstrukcja poematu

-    Vida: akcja na górze Olimp. Grali Apollo i Merkury, zwyciężył Merkury. Zastosował chwyt: skonstrastowanie reguł przynależnych eposowi bohaterskiemu o rodowodzie homerycko-wergiliańskiemu z niskim tematem - rozgrywką szachową.

-    Kochanowski: ten sam efekt kontrastu <- rozbudowane opisy scen batalistycznych ponuędzy drewnianymi figurami; narrator emocjonalnie zaangażowany w walkę

-    różny: rozbudowany wątek romansowy

Niektórzy w^r poemacie Szachy dostrzegali zaszyfrowaną myśl polityczną. Pod postacią króla duńskiego Tarsesa poeta miał jakoby przedstawić Zygmunta Augusta, królewną Anną miałaby być siostra króla Anna Jagiellonka; Fiedorem - królewicz duński Magnus, a Borzujem - car moskiewski. Iwan Groźny.