Kochanowski1

>0    JAN KOCHANOWSKI

KSIĘGI PIERWSZE    51

Dobrze już nie szaleję, ja furta strapiona; jednak mię ten bezmierny niepokój dokona.

⁵ Ze to żadna boża noc nigdy nie minęła,

Abych kiedy okrutnych razów nie podjęła Od tych Sprośnych pijanie; nie mówię o słowa; Łatwiejsza to, kiedy by cała była głowa.

Co tu za mej pamięci powrozów stargano,

¹⁰ Wrzeciądzów ukręcono, młotków skołatano; Teraz już głowicami łotrostwo mię tłucze,

A ubogi gospodarz kryje pod się klucze.

Co tu noc pole nocy płacze mi nad głową,

Ani mi spać dopuści swą żałosną mową:

2^{1 2 3 4} „Furto (powiada) sroższa niżli pani twoja,

Mnie to na złość trzymasz sie tak mocno podwoja;

Czemu mię w dom, smutnego, nie puścisz? Gdyż mojej Skrytej prośby nie umiesz odnieść paniej swojej.

Także ja, biedny człowiek, w swym ciężkim frasunku 3° Nie mam uznać na wieki żadnego ratunku?

I już mię nocleg potkać uczciwszy nie może,

A ten zimny próg muszę przyjmować za łoże?

To nie tajna, że ciernię nie za swoją winą,

Ale wszeteczna pani, wszystkiego przyczyną,

¹⁵ Która, nie wiem, na jaki żywot sie udała.

Że i wstydu, i dobrej sławy zapomniała.

ja, to Bóg wie, przestrzegam swojej powinności, A taję, ile mogę, jej zbytków i złości;

Cóż po tym, kiedy ludzie na zęby ją wzięli?

²⁰ Ona wie, jeśli fałszu czy prawdy sie jęli.

Mych niewczasów litują nocy nieprzespane,

Litują pełne gwiazdy, wiatry niewytrwane;

⁸⁵ Ty sama nie chcesz baczyć ludzkich doległości,

A swym tylko milczeniem wiecznie zbywasz gości. '

Gdzieś to namniejsze słówko przez skałę przepadło, A na zapamiętałym uchu paniej siadło;

By kamień, by żelazo w sercu swym chowała, ^ł“ Nie wierzę temu, żeby westchnąć raz nie miała.

Teraz na szczęsnej ręce u drugiego leży,

A moja próżna mowa precz za wiatry bieży;

Ale jeśli mię smutną ciężkie razy bolą,

Niemniejszą mam przed owym nędznikiem niewolą,

w. w.

w. w. w.

w. 15 — nie wiem, jaki sposób życia wybrała, w. 19 Wziąć na zęby — tj. wziąć na języki.

r. 22 przed

słowach (\vj j" i* P

4 dokonać — doprowadzić do końca, dobić.

7—8 nie mówię o słowa; Łatwiejsza to — nie mówię o powiadanych przez „sprosne pijanice”), łatwiej by je znieść.

10    wrzeciądz — łańcuch u bramy; młotek — kołatka u drzwi.

11    głowica — rękojeść szabli lub miecza.

12    ubogi — bezradny.

ze strony; nędznik — nieszczęśliwiec; niewolą — biernik

j, 23 noc pole nocy — noc po nocy. i 28 odnieść — donieść, przekazać. vS0 uznać — doznać.

i 34 niewytrwane — trudne do przetrwania, i 38 zapamiętały — nie pamiętający.

i 42 precz — w pierwodruku: przecz, poprawiono za wyd#T. S i n k i, §pp. cit., s. 122.

i2    JAN KOCHANOWSKI

Ale ty, coś przyczyną tych wszystkich trudności,

Furto (mówię) niewdzięczna moich uczynności,

⁴⁵ Tobiem ja złego słowa nie rzeki jako żywo,

Co drugi rad uczyni, gdy mu miejsce krzywo, Żebyś mi tę niewdzięczność okazować miała,

A mnie całą noc płakać pod niebem niechala.

Alem cię rychlej nowym rymem udarowa! ^r>0 I twoje niskie progi wdzięcznie ucałował;

Coin sie razów obrócił u twego podwoja, Obiatami szukając u świętycli pokoja”.

To tego i có lepiej oni tam umieją,

Całą bożą noc będzie, aż kury odpieją,

⁵⁵ Takżeć mię smutną to złe paniej obyczaje,

To tego płacz frasuje, aż mię ledwie zstaje.

KSIĘGI WTÓRE

PIEŚŃ I

Przeciwne chmury słońce nam zakryły I niepogodne deszcze pobudziły,

Wody z gór szumią, a pienista Wilna Już brzegom silna.

⁵ Strach patrzać na to częste połyskanie; A prze to srogie obłoków trzaskanie Kładą sie lasy, a piorun, gdzie zmierzy, Żle nie uderzy.

Zakładaj korab, cieśla nauczony, ^w A kto wie, jeśli nie wrócą sie ony Nieszczęsne czasy, kiedy powódź była Świat zatopiła.

IbeSń i

Pierwodruk pieśni ukazał się ok. r. 1570, por. Wstęp, przyp. 1.

nie odwdzięczająca się

1 niewdzięczna moich uczynności czynki.

6 krzywo — niechętne, niegościnne.

8 mechać — pozwolić, dopuścić.

1    Com sie razów — iłem się razy.

2    obiata — ofiara; pokaja —- uspokojenia, ukojenia.

3    To tego (śpiewania); oni (kochankowie).

4    aż [...] odpieją — aż skończą piać, do rana.

6 aż mię łedwie zrlaje — ledwie starcza mi sił.

1

1 Przeciwne — niesprzyjające.

2

   Wiłna — Wilia.

3

   brzegom silna — silniejsza od brzegów, występująca z brzegów.

9    Zakładaj korab — buduj łódź, czółno; nauczony — umiejący to zrobić.

4

10    i nn. Opowiadanie o biblijnym potopie, który spowodować miały ulewne deszcze padające przez 40 dni i nocy. Ze wszystkiego, co było na ziemi, uratował się tylko Noe, a wraz z nim najbliższa jego rodzina i trochę dobytku, jaki zdołał zgromadzić w arce. Od Noego zacząć się

Bmiała nowa era w dziejach ludzkości (Genesis 6—8).