8828

tylko zamożniejsi chłopi, którzy dysponowali własnym zaprzęgiem, zwanym sprzężajem. Warunek ten, łącznie z ograniczeniem możliwości powstawania małych gospodarstw przez podział większych między spadkobierców, umożliwił tworzenie dużych gospodarstw rolnych. Uwłaszczenie chłopów w WKP zostało przeprowadzone na mocy ustawy regulacyjnej wydanej w 1823r. Zasady uwłaszczania zmieniano kilkakrotnie, a proces ten zakończył się w poł XIXw. Ustawa regulacyjna zniosła również serwituty, czyli stare prawo polskie umożliwiające chłopom korzystanie z obszarów należących formalnie do pana np. łąk, stawów, lasów. Wywoływały one zawsze spory miedzy panami a chłopami. Obszary serwitutowe zostały przyłączone do pańskich folwarków. Reforma uwłaszczeniowa doprowadziła do powstania dużych, liczących przeciętnie 14 ha, zamożnych chłopskich gospodarstw, produkujących głownie na sprzedaż. Dawni panowie feudalni stali się w XIXw. ziemianami. Zachowali swoje folwarki, niekiedy nawet je powiększyli, a opłaty chłopów za wykup ziemi umożliwiły im modernizowanie gospodarstw. Chłopi nieposiadający ziemi lub małorolni stawali się tania siłą roboczą na wsi lub przenosili się do miast. Uwłaszczenie w Wielkopolsce przyczyniło się do rozwoju rolnictwa, a to z kolei wpłynęło na powstanie i rozwój przemysłu związanego z rolnictwem-młynów, olejami i gorzelni. Wielkopolska zaczęła przekształcać się w rolnicze zaplecze Prus.

W 1823 r. utworzony został sejm prowincjonalny dla Prus Wschodnich i Zachodnich. Powstał też sejm dla prowincji śląskiej. Stany Prowincjonalne dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego zostały powołane dekretem królewskim z dnia 27 III 1824 r. Pierwszy sejm Księstwa zebrał się jesienią 1827 r. w Poznaniu. Siedzibami sejmów prowincjonalnych dla Prus Zachodnich i Wschodnich były na przemian Gdańsk i Królewiec, natomiast siedzibą sejmu prowincji śląskiej był Wrocław. Sejmy otwierane były w języku polskim, stosowano dawny polski ceremoniał. Obradom sejmów 1827 i 1830 r. patronował książę-namiestnik Antoni Radziwiłł, laskę marszałkowską dzierżył książę-generał Antoni Sułkowski, komisarzem królewskim był z urzędu naczelny prezes Johann Friedrich Baumann.

Po upadku powstania listopadowego zapanował w Księstwie system represji i przyspieszonego wynaradawiania. W ramach represji popowstaniowych około 900 ochotników w wieku poborowym zostało wcielonych kamie do wojska pruskiego na terenie Niemiec. W 1832 r. wprowadzono regulamin o obowiązywaniu języka niemieckiego jako urzędowego w korespondencji władz administracyjnych, samorządowych i kościelnych, a w 1835 r. rozporządzenie to rozciągnięto także na instytucje publicznoprawne. Przeprowadzono także reformę sądownictwa powszechnego w kierunku pełnego zrównania organizacji Wielkiego Księstwa Poznańskiego z innymi prowincjami Prus. Germanizacji tej prowincji miały służyć także zmiany w szkolnictwie polegające na spychaniu języka polskiego do najniższych klas w szkołach elementarnych oraz do pozycji przedmiotu nadobowiązkowego w gimnazjach. Osiągano to poprzez przyjmowanie do szkół nauczycieli Niemców nie znających języka polskiego oraz przez zakładanie nowych szkół, całkowicie niemieckich.

Formalnie autonomia przestała istnieć w 1848, gdy Frankfurckie Zgromadzenie Narodowe przemianowało Wielkie Księstwo Poznańskie na Prowincję Poznańską (aczkolwiek nie miało do tego prawa). Zaś jako twór polityczny Wielkie Księstwo zniknęło, gdy w konstytucji Prus z 5 grudnia 1848 nie znalazł się zapis o jego istnieniu.