9708

3. Procesy ekonomiczne i prawa ekonomiczne

ekonomicznych i działają tylko tam

Prawa ekonomiczne stanowią istotną cechę procesów ekonomiczn)

gdzie zachodzą procesy gospodarcze. Warunki do tego by' występowały procesy ekonomiczne:

y prawa natury - w doktrynie tej na o wolności. Z tej doktryny wywodzi się

-    wolność gospodarcza - wywodzi się z XVII w. naczelnym miejscu stawiano prawo człowieka

swoboda gospodarowania wolna od jakiegokolwiek przymusu ź zewnątrz. Atrybutami wolności gospodarczej są:

•    swoboda zatrudnienia

•    wolność inicjatywy gospodarczej dla każdego

•    swoboda kapitalizacji - prawo każdego do swobodnego gromadzenia i posiadania kapitału potrzebnego do prowadzenia działalności gospodarczej

•    swoboda wyboru konsumpcji

Wolność gospodarcza ma być rzeczywista a nie iluzoryczna, czy deklarowana

-    system konkurencyjny - organizacja gospodarly społecznej; konkurencyjny sposób tworzą niezależne podmioty gospodarce, które są ośrodkami dyspozycji i decyzji - system zdecentralizowany

-    swoboda konkurencji na rynku konkurencja swobodna na rynku określa wąrupki występowania i rozwoju zjawisk ekonomicznych które są następstwem działalności gospodarczej człowieka. Działanie wolnej konkurencji obiektywizuje subiektywnie celowe i subiektywnie racjonalne działanie podmiotow, gospodarczych. yV procesie konkurencyjnym subiektywna maksymalizacją korzyści materialnych indywidualnego podmiotu uzyskuje wymiar obiektywny - zjawiska gospodarcze stają się obiektywne

Procesy gospodąrcze to przyczynowo-skutkowe ciągi zdarzeń gospodarczych, które są wynikiem działań konkurujących ze sobą podmiotow gospodarczych (kierujących się

-    motyw działalności, podmiotów gospodarujących - maksymalizacja korzyśpj materialnych podmiotow. Podmioty gospodarcze kierują się „egoizmem” - osiągną korzyść zaspokajając cudze potrzeby

nowo-sfcutkowp

łasnym interesem.

4. Gospodarka centralnie planowana

wynikiem działań konkurtijąćyc" wfa

sześcioletni.

W gospodarce centralnie planowanej to władze , ustalają, co,

„ ii socjanstycznycn, a len tworzenie i realizowanie jest jednym z na j ważni ej szyć zadań kierownictwa partii. Uchwalane są często na określony czas podczas zjazdo\ cli lub plenum. W historii PRL powszechnie znany jest plan trzyletni i pla

i dla kogo ma byc

produkowane. Ustalane są‘ także ceny poszczególnych' produktów. System planowania ystkich krajach'okazuje się nieefektywny i prowadzi do obi li.

,    j - model gospodarki nakazowo-rozdzielczej, zakładający ustalanie

cen, płac oraz charakteru produkcji i redystrybucji na poziomie centralnego planu.

gospodarczego we wszj ;topy życiowej obywatel Centralne planowanie

W modelu takim przedsiębiorstwa nie są samodzielnymi podmiotami. Popyt na rynku zapewnia dodruk pieniądza, przed hipęrinflącja "chronią" centralne ustalone ceny. Powoduje to że zamiast hiperinflacji są kolejki ,w sklepach >yynikąjące, z nierównowagi na, rynku. Teoretycznie podmioty mogą sprzedać dowolną ilosc produktów,w dowolnej jakości orąz, cenie. Jednak ich możliwości produkcji ogranicza niska wydajność pracy oraz niemożność zaopatrzenia, ponieważ iiierownowaga dotyczy wszystkich rynków również zaopatrzenia.

W takim moaelu część podmiotów zawsze uzyska rentowność. Inne podmioty będą jednak zawsze nierentowne ponieważ nie dbają o koszty produkcji, co jest stałym ejementem tego typu gospodarki. W takiej sytuacji pędmioty rentowne będą ,finansować nierentowne. Istnienie takiego modelu na pewnym niskim poziomie wydajności jest możliwe, ale pod warunkiem że nie nie ma w nim sektora prywatnego.

Cechy gospodarki centralnie planowanej:

-    dominuje państwowa własność środków produkcji

-    państwo zarządza przedsiębiorstwami , ustala ceny, płace, limity i kontyngenty (brak konkurencji)

cele gospodarcze są określone przez centralne planowanie

główne decyzje dotyczące poziomu zużycia zasobów struktury produkcji , jej podziału i organizacji są określone przez organ centralny 5. Gospodarka rynkowa

kierują gospód

ce się własnym arowania.

W gospodarce rynkowej decyzje dotyczące tego, co i w jakich ilościach będzie produkowane, w jaki sposob, tzn. przy użyciu jakich metod technicznych oraz dla kogo (tak zwane kardynalne pytania ekonomii), podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze,