100753

1. PRERENESANS

* XII - XIII w., procesy ekonomiczne, urbanizacja; ideologia komunalna potępiała zarówno hierarchię kościelną jak i feudalna, wojny prywatne i anarchię; Awerroizm łaciński - odkrycie Arystotelesa w XII w., teoria wieczności wszechświata i rodzaju ludzkiego (nie człowieka - duszy), teoria podwójnej prawdy filozoficznej i religijnej.

* * *

Renesansem XII i XIII w (prerenesanscm) nazywamy klimat filozoficznego fermentu i dyskusji politycznej, który oganiał elitę średniowiecznych intelektualistów na tle wielkiego zwrotu ku starożytności, ku jego kulturze, filozofii i doktrynie politycznej. Zapleczem tego zwrotu były procesy ekonomiczne i postęp urbanizacji.

Rosła ranga uniwersytetów, które stawały się centrum nauki i nauczania. Miasta były widownią częstych wystąpień antypapieskich. Dla duchowieństwa miasta były siedliskiem rozpusty i braku morale.

Miasta buntowały się również przeciwko panom świeckim, którzy uciskali je i poniżali. Niepracujący arystokraci cieszyli się tu równie miernym szacunkiem jak żebrzący mnisi. Ideologia komunalna odważnie wypowiadała liaslo wolności od władzy panów, głosiła ideę pokoju i gwałtownie protestowała przeciwko wojnom prywatnym i anarchii. Najbardziej aktywne i silne komuny północno włoskie brały na siebie ciężar obrony wolności i honoru Italii. Najbardziej aktywne i silne komuny północnowłoskie brały na siebie ciężar obrony wolności i honoru Italii.

Awerroizm łaciński. Wiek XII dokonał odkrycia dzieła Arystotelesa, najbardziej racjonalistycznej i realistycznej filozofii antyku. Wpływ Arystotelesa zrewolucjonizował średniowieczne szablony myślenia zaważył decydująco na klimacie ideowym i intelektualnym prerenesansu. Arystoteles uczył przecież szacunku dla faktów i politycznych realiów.

W Europie Zachodniej dobrze były w XIII w. znane poglądy najwybitniejszego arystotelika arabskiej Hiszpanii -Ibn Roszda, zwanego Awerroesem. Dały one początek nurtowi tzw. aw^reiToizmu łacińskiego.

Awenoiści wywiedli z interpretacji dziel Arystotelesa szereg tez, które były ewidentnie sprzeczne z nauką kościoła. Przyjmowali teorię wieczności świata i rodzaju ludzkiego. Odrzucali dogmat o iueśmiertelności duszy, twierdząc, że przywilej nieśmiertelności przysługuje tylko całemu rodzajowi ludzkiemu Ludzkie szczęście -stwierdzali -jest szczęściem doczesnym, cnotą jest tylko to, co jest zgodne z naturą. Awerroiści głosili też teorię tzw. podw^rójnej prawdy. Teoria ta -wychodząc z założenia, że istotną filozoficzną treścią ksiąg i nauk religijnych jest nie ich sens dosłowny, lecz alegoryczny -łączyła z tym pogląd, że punkty widzema wiary i filozofii są różne. A zatem filozof ma prawo ustalać praw'dy rozumowe, nawet jeśli są one sprzeczne z Pismem Świętym. Z poglądu tego wysnuto tezę, że dw'a sprzeczne twierdzenia -filozoficzne i religijne, mogą być równocześnie praw^rdziwe. W ten sposób awenoiści bronili przed atakami teologów autonomii rozumu i praw^fdziwości rezultatów' badań naukowych nie kwestionując przy tym jawnie dogmatów' religii.