39575

Społeczeństwo otwarte i zamknięte. Popper rozwinął też pojęcie społeczeństwa otwartego i zamkniętego wprowadzone przez Henn Bergsona. Posługując się swoim podziałem teorii społecznych na prawdziwie naukowe i hi story cys tyczne, stwierdził, że społeczeństwa, które są owładnięte wspólną teorią historycystyczną mają prawie zawsze charakter zamknięty. Zamknięcie to przejawia się z jednej strony na odrzucaniu przez rządzące osoby faktów niezgodnych z ich historycystycznymi założeniami, a z drugiej na dławieniu dyskusji na temat tych faktów wewnątrz tych społeczności. Dławienie to nie musi koniecznie wynikać z cenzury prewencyjnej, czy braku demokracji. Czasami wystarcza jeśli większość społeczeństwa jest również wyznawcami tego rodzaju teorii. Wówczas cenzura ma charakter dobrowolnej autocenzury, zaś osoby chcące zmian niezgodnych z założeniami systemu opartego na obowiązującej teorii historycystycznej są albo ignorowane, albo eliminowane. Społeczeństwa takie, oprócz dławienia wewnętrznej dyskusji, mają też poważne trudności z adoptowaniem wszelkich zmian, których pomysły pochodzą z zewnątrz. Wszystko co zewnątrz jest bowiem przez te społeczeństwa traktowane jako potencjalnie niezgodne z ogólną, oficjalnie obowiązującą doktryną, a próby przekonywania, że tak nie jest są dławione, w ramach ogólnego dławienia wewnętrznej dyskusji.

W przeciwieństwie do tego. społeczeństwa otwarte charakteryzuje stała równowaga zwolenników różnych teorii historycystycznych, lub ew. większość takiego społeczeństwa odrzuca takie teorie, przynajmniej w zakresie ekonomiczno-politycznym. Dzięki temu społeczeństwo otwarte jest w stanie dyskutować o wszystkich istotnych faktach z życia polityczno-ekonomicznego i przyjmować różne punkty widzenia, oraz adaptować nowe pomysły pochodzące zarówno spoza danej społeczności jak i będące jej własnym wytworem. W społeczeństwie takim nie ma nigdy 100-procentowego konsensusu - stąd niemożliwe jest wdrożenie działań w oparciu o ideologie, które głoszą uszczęśliwienie wszystkich za jednym zamachem. Społeczeństwo takie działa raczej ostrożnie - testuje rozmaite teorie cząstkowe i decyduje się na działania powodujące powolne i często niedoskonałe zmiany - jednak o charakterze przewidywalnym i dającym się potwierdzić w krótkich okresach czasu.

Pojęcia społeczeństwa otwartego i zamkniętego nie są tożsame z pojęciem demokracji i jej braku. Wiele społeczeństw, które miały długą tradycję "zamkniętości", funkcjonowało w systemach de mokra tycz nych, zaś z kolei wiele społeczeństw otwartych powstawało w warunkach braku demokracji. Ogólnie jednak można powiedzieć, że społeczeństwa otwarte dążą zwykle do demokratycznych form rządów, zaś zamknięte mają tendencję do tworzenia systemów totalitarnych.