Image0101

2. Ochrona dziecka krzywdzonego w perspektywie pedagogiki społecznej 39

w rozprawie tez i prezentacji na temat ochrony dzieci przed krzywdzeniem z niektórymi tylko fundamentalnymi pojęciami i koncepcjami pedagogiki społecznej:

1.    Rozpatrywanie zjawiska krzywdzenia i jego występowania na tle możliwości środowiskowych interwencji, na czym - w uproszczeniu - polega współczesny koncept ochrony dzieci przed krzywdzeniem, oznacza poruszanie się w znajomych pedagogowi społecznemu klimatach, posługiwanie się podstawowymi w tej dziedzinie pojęciami profilaktyki i kompensacji, o których jako priorytetowych kategoriach dyscypliny pisała już Helena Radlińska (1961, s. 370), a po niej inni autorzy wielokrotnie umieszczali te pojęcia w^śród centralnych kategorii pedagogiki społecznej (C/.emiachowska, 2007). Wiele analiz przeprowadzanych w niniejszej rozprawie komentuje obszar)' profilaktyki zjawiska krzywdzenia dziecka w rodzinie, wiele odnosi się do jego kompensacji. Można więc stwierdzić, iż centralne pojęcia pedagogiki społecznej - profilaktyka i kompensacja, w istocie przenikają treść tej rozprawy.

2.    Fundamentalną tezą stawianą przeze mnie i rozwijaną w przedstawianej rozprawie jest paradygmat działań środowiskowych w ochronie dzieci przed krzywdzeniem, z przesunięciem akcentu działań z perspektywy indywidualnej (konkretnych rodzin) na działania wobec społeczności lokalnej i jej grup. Ponadto, tezą i konkluzją przeprowadzonych w rozprawie metaanaliz są perspektywy rozwijania lokalnych systemów’ ochrony dzieci przed krzywdzeniem, wyrażane jako antycypacje na temat transformacji przyszłych systemów wochraniające dziecko i rodzinę społeczności", w' których wysoka jakość życia społecznego rozwijana będzie poprzez pobudzanie i wzmacnianie sił danej społeczności. W podejmowanych natomiast wysiłkach na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem nastąpi wyraźna alokacja wysiłków i nakładów’ społecznych oraz ekonomicznych ze sfery interwencji bezpośredniej do sfery wczesnej interwencji i profilaktyki ogólnej. Odnieść te tezy można do pedagogiki społecznej i jej koncepcji. Po pierwsze, zawsze skupiała się ona na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów' wychowawczych i zaspokajania potrzeb człowieka w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych. Stanisław' Kawula (2001) użył wobec niej wTęcz określenia pedagogika środowiska (za: Segiet, 2007). Zdaniem Aleksandra Kamińskiego (1978), pedagogika społeczna polega na ujmowaniu faktów wychowawczych u* kontekście środowiskowym; specjalizuje się w inspirowaniu i analizowaniu procesu wychowawczego w toku prac środowiskowych. To znaczy w toku organizowania, ulepszania środowiska, czyli instytucji, placówek, urządzeń, grup formalnych i niesformalizowanych danego terenu (cyt. za przedruk w’: Cichosz, 2004). Kolejni autorzy, Anna Przeciska i Wiesław Theiss (1994), charakteryzując moją macierzystą dyscyplinę, określili ją wprost jako teorię kształtowania środowiska i koncepcje skupione wokół zagadnień wspierania rozwoju sił ludzkich. Anna Przecławska (1996, s. 11) podkreśla, iż środowisko i jego problemy zawsze było i pozostaje nadal w centrum uwagi pedagogiki społecznej.

Środowisko i iego przetwarzanie było więc, jest i pozostanie centralną perspektywy oraz ideą pedagogiki społecznej, która usiłuje dostrzegać siły i dynamizmy rozwojowe lub sugerować im intencjonalność pracy wychowawczej, aktywizować jego (środowiska) zasoby i potencjały, jak podkreśla Stanisław Kawula (2005). Zwraca też on