100249

1. Postępowanie in iudicio (apud iudirein)

Postępowanie apud iudicem rozpoczynało się po upływie określonego terminu przed sędzią lub kolegium sędziów prywatnych, wybranych przez strony przy udziale magistratury w pierwszej fazie postępowania. Sędzia po relacji świadków o tym, co miało miejsce in iure przeprowadzał nieformalne postępowanie dowodowe i wydawał wyrok: sententia. Zgodnie z etymologią tego terminu wyrażał w nim swoją opinię osobistą ([senlirę,). W razie niestawiennictwa jednej ze stron sędzia wydawał wyrok po południu na korzyść strony obecnej (Ustawa XII Tablic). Według opinii niektórych romanistów. wyrok sędziego obywatelskiego nie obligował pierwotnie strony przegrywającej do przymusowego przestrzegania, lecz rodził nieokreśloną bliżej odpowiedzialność ręczy cieli (praedes). Dla zwycięskiego powoda otwierał w każdym pole dalszych działań. w^r szczególności zaś do zastosowania legis aclio per ntanus iniedumem.