100340

1. Zobowiązania jak gdyby z deliktów (quasi ex drlirto).

Iudex qui litem suam facit (odpowiedzialność sędziego). Sędzia, który prowadził proces niewłaściwie i w len sposób iedna ze stron naraził na szkodę, ściągał niejako spór na samego siebie (litem suam facit). tzn. odpowiadał za szkodę wobec strony pokrzywdzonej, chociażby nawet nie działał rozmyślnie, ale przez prosty ..brak roztropności” - imprudentia. Dla sędziów skorumpowanych Ustawa XII tablic przewidywała karę śmierci.

Wyrzucenie lub wylanie z budynku (deiectum vel effusum). Szkoda wyrządzona wyrzuceniem albo wylaniem czegoś przez okno stanowiła podstawy do odpowiedzialności z lex Aquilia. W warunkach miejskich, w otoczeniu wielopiętrowych budynków, trudno było ustalić sprawcę szkody. Dlatego też pretorowie udzielali actio de deiectis vel effusis przeciw' osobie zajmującej pomieszczenie (hahitator), z którego działał sprawca, bez względu na to. kto nim był.

Przy szkodzie materialnej zasadzenie opiewało na dunlum wyrządzonej szkody. Jeżeli nastąpiła śmierć człowieka wolnego, każdy obywatel mógł wystąpić o wysoka karę prywatna (50 000 sesterców). Było to pow'ództwo popularne, ale w praktyce dopuszczano do niego osoby najbliższe zmarłego. W przypadkach zranienia człowieka wolnego sam poszkodowany mógł dochodzić tego, co sędzia uzna za słuszne.

Zagrożenie bezpieczeństwa ruchu ipostium aut suspensum). Spowodowane zagrożenie bezpieczeństwa na drogach publicznych przez wystawiane lub zawieszenie czegoś na budynku pociągało za sobą odpowiedzialność sprawcy w kwocie 10 000 sesterców. W związku z tym pretorowie udzielali actio de positio aut suspenso. Powodem mógł być tutaj jakikolwiek obywatel (actio popularis). Odpowiedzialność sprawcy powstawała już przez samo stworzenie zagrożenia.

Odpowiedzialność właścicieli statków, gospód i stajen zajezdnych za szkody wyrządzone klientom przez personel. W/w przedsiębiorcy byli już obciążali custocią. Jeżeli jednak szkoda została spowodowana przez pasonel zatrudniony w zakładzie, np. przez kradzież, odpowiedzialność przedsiębiorcy urastała do podwójnej wysokości szkody Był to rodzaj kary za zły dobór peisonetu.