102733

Inwazje populacyjne

Zarówno rośliny, jak i zwierzęta odbywają wędrówki poza zasięg swojego dotychczasowego występowania. Takie przemieszczenia noszą nazwę migracji i prowadza niekiedy do osiedlenia się osobników na nowym miejscu i założenia trwałej populacji. Gatunki wykazujące podobne tendencje nazywamy inwazyjnymi, a proces zasiedlania nowych obszarów - inwazją. Inwazje populacyjne należą do zjawisk często obserwowanych w przyrodzie, przy czym niekiedy mają one moc najpotężniejszych eksplozji, a skutki ich bywają bardzo trudne do przezwyciężenia. Zawleczony do Europy w 1918 r. wirus grypy dokonał inwazji na populację ludzką; najpierw zaatakował armie na froncie zachodnim toczącej się wówczas pierwszej wojny światowej, a następnie opanował cały niemal świat. 100 min ofiar tej grypy to dużo więcej niż wynosiły straty w ludziach wszystkich walczących stron. Do gatunków inwazyjnych, które dokonały skutecznego rozszerzenia swego zasięgu, należy stonka ziemniaczana. W połowie ubiegłego stulecia gatunek ten. żyjący na dzikich psiankach Ameryki Północnej,

zetknął się z uprawami ziemniaka. Już w 1859 r. był zarejestrowany jako szkodnik w USA. W latach 1876-1919 dokonywał wielokrotnie inwazji na obszar Europy, tu jednak jego pojawy skutecznie likwidowano. Nowa fala inwazyjna, która rozpoczęła się w 1920 r.. okazała się nie do opanowania i dziś stonka występuje na wszystkich polach ziemniaczanych Europy (rys. 7.5). Gatunki inwazyjne w pierwszym okresie pojawi: na nowych terenach są bardzo groźne, występują masowo i niszczą w sposób katastrofalny środowisko. Po pewnym okresie następuje na ogół zahamowanie wzrostu liczebności populacji inwazyjnej i włączenie jej w nurt biocenoz funkcjonujących na danym obszarze. Z czasem populacja inwazyjna zyskuje sobie wrogów, którzy prowadzą skuteczną regulację liczebności najeźdźcy. Stonka ziemniaczana w Polsce znajduje się właśnie w okresie wchodzenia w biocenozę pól uprawnych i wykazuje związki z coraz to nowymi grupami gatunków. Terminu wchłonięcia stonki przez biocenozę nie można jednak określić, nadal pozostaje ona groźnym szkodnikiem plantacji ziemniaków, g