14290

Zarówno u ludzi jak i u zwierząt osobnicy płci męskiej sa zazwyczaj bardziej agresywni niż osobnicy pła żeńskiej - wydaje się, że jest to po części wynikiem odcfeialywania hormonów na mózg we wczesnym okresie żyda.

2.    2. Podejście frustracja-agresja

Uczucie frustracji wywołane jest pojawieniem się przeszkód na drodze do osiągnięcia cełu. Wszyscy doświadczamy czasem frustraqi o różnym stopniu nasilenia Badania wykazały, że doświadczanie frustracji może zwiększać prawdopodobieństwo zachowania agresywnego Prawidłowość ta jest opisana w teorii frustracji-ayesji. Frustracja nie w każdej sytuacji prowacfei nieuchronnie do agresji Zdarza się to jednak dość często Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać doznania frustracji i w efekcie sprzyjać wystąpieniu agresji. Jednym z nich jest dystans dzielący nas od osiągnięcia upragnionego celu lub obiektu. Im bliżsi jesteśmy realizaqi naszych zamierzeń, tym większa jest nasza frustracja przy na- potkaniu przeszkody. Im większej doświadczamy frustracji, tym barcfciej skłonni jesteśmy zareagować agresją Tendencje agresywne wzrastaj a także wtedy, gdy frustracja dotyka nas niespodziewanie lub. gdy uważamy, że doświadczamy jej niesłusznie. Frustracja na ogół wywołuje złość czy irytację, a zachowania agresywne jedynie w innych, sprzyjających im okolicznościach. Na czym polegają te okoliczności? Oczywiste znaczenie ma wygląd i siła osoby, która ponosi odpowiedzialność za naszą frustrację oraz jej jjotencjałna zdolność do rewanżu Poza tym frustracja zwykle nie prowacfei do agresji, jeśli jej przyczyny są zrozumiale, kiedy zasłużyliśmy sobie na nią i nikt celowo się do niej nie przyczynił. Jedna z oczywistych przyczyn agresji jest związana z pragnieniem odwetu w momencie, gdy spotykamy się z agresywnym zachowaniem ze strony drugiej osoby. Podjęciu działań rewanżowych sprzyja zamierzona prowokacja. Natomiast, jeśli prowokacja jest przypadkowa i nie wynika z czyichś intencji, to większość z nas powstrzyma się przed odwetem Agresja zwrotna nie pojawi się także wówczas, gdy znane są pewne okoliczności łagodzące, to znaczy wierny, dlaczego ktoś nas prowokuje i usiłuje rozzłościć. Jednak wiedza ta tonuje nasze emocje tylko wówczas, gdy posiadamy ją jeszcze przed zaistnieniem krytycznego zdarzenia.

Przedstawicielem tego stanowiska byt John Dollard Jego zdaniem ludzie kierując swoim cfeialaniem starają się zaspokoić swoje potrzeby. W roku 1939 wraz ze swoimi współpracownikami stworzył teorię według której agresja jest wywoływana przez frustrację Agresywna działalność musi być poprzedzona przez uprzednią frustrację badż imy nieprzyjemny stan, który wynika z niezaspokojenia określonej potrzeby Stan frustracji nie zawsze wywołuje ayesję, lecz ta zawsze jest poprzedzona frustraqą. Według Dollarda frustracja prowadzi do agresywnego zachowania, którego siła jest wprost proporcjonalna do wielkości doświadczonej frustracji. Im mocniej czegoś pragniemy tym silniejsza jest frustracja Na siłę frustracji wpływa ponadto czy niepowodzenie ja powodujące było pierwszym, czy którymś z kolei. Im więcej niepowodzeń tym większa frustracja Występują także czynniki zapobiegające agresji Takim czynnikiem jest np oczekiwana kara Powoduje to agresję lecz ukryta Autorzy tej koncepcji zgadzali się z Freudem, że popęd agresji będzie wzrastał, jeśli nie zostanie wyrażony (jeśli frustracja trwa nadal), lecz źróda agresywnego zachowania upatrywali raczej w czynnikach zewnętrznych (nagromadzonych frustrujących doznaniach), a nie w czynnikach wewnętrznych (.instynkcie' agresji). Zdaniem Dollarda jeśli agresja nie napotka na przeszkody, czy bariery dochodzi do katharsis, zaś w razie przeszkód negatywne emocje ulegają spotęgowaniu

Miller przeformulował tezę. że frustracja zawsze prowadzi do agresji Jego zdaniem frustracja wywołuje pobudzenie do szeregu różnych rodzajów zachowań, a jednym z nich jest pobudzenie do pewnej formy agresywnego zachowania Głównym czynnikiem powstrzymującym agresję jest oczekiwanie kary. Wynika to z prawa efektu-zachowania karane z czasem zaczynaja zanikać W tym przypacłcu polega to na zmianie formy zachowania agresywnego (lub zmianie przedmiotu agresji, a nie zanikaniu pobudzenia do agresji). Chocfei tu o zmianę agresji otwartej na ukrytą (w postaci żartów, płotek) Wśród innych czynników powstrzymujących od agresywnego działania, wyróżnił krzywdę wyrzącfeoną