CCF20100206091

5. Tkanki roślinne

Ogólnie rzecz ujmując tkanki, zarówno roślinne jak i zwierzęce, można podzielić ze względu na złożoność budowy następująco:

1.    Jednorodne (proste) — ich komórki są podobne i tworzą jednolity zespół, np. nabłonek jednowarstwowy, miękisze, kolenchyma, sklerenchyma czy merystemy;

2.    Niejednorodne (złożone) — budowane przez komórki kilku różnych typów, tworzące funkcjonalną całość, np. krew, kość. drewno, łyko i epidemia. Ten typ tkanek jest u organizmów zaawansowanych w rozwoju ewolucyjnym powszechniejszy'.

Rośliny wyższe różnią się od zwierząt m.in. wzrostem punktowym. Oznacza to, że zwierzę rośnie całą objętością we wszystkich punktach ciała, a roślina tylko w określonych miejscach. W związku z tym w ciele roślin wyróżniono te tkanki, których komórki:

1.    Są zdolne do podziału i są to tkanki twórcze (opisane w ROZDZ: 5.1);

2.    Nie dzielą się i są to tkanki stałe (opisane w ROZDZ: 5.2).

5.1. Tkanki twórcze

ZASADNICZĄ CECHĄ TKANEK TWÓRCZYCH JEST ZDOLNOŚĆ ICH KOMÓREK DO DZIELENIA SIĘ

Oznacza to, że pozostają w cyklu:

MITOZA -> Gj -> S -> G_: MITOZA G_: -> S -> G₂ MITOZA itd.

UWAGA: Wyjątek stanowi tu merystem archesporialny, którego komórki przechodzą mejozę.

Dla roślin charakterystyczny jest wzrost nieograniczony i zlokalizowany, co oznacza, że ro-

*

sną przez całe życie lecz tylko w określonych miejscach — merystemach, które są skupieniami komórek twórczych (krótko — są tkankami twórczymi). Wzrost rozproszony i ograniczony ma u roślin naczyniowych jedynie charakter lokalny — przykładem może być liść, którego różnicujące się komórki kończą wzrost jednocześnie (oczywiście po osiągnięciu przez ten organ założonych genetycznie rozmiarów). Najintensywniejsze podziały komórkowe odbywają się zawsze w tzw. centrach podziałowych. Im dalej znajdą się komórki od tych miejsc, tym mniejszą aktywność podziałową wykazują, aż w końcu stają się elementami tkanek stałych (przechodzą z Gj do GJ.

Komórki merystematyczne sezonowo wykazują stałą aktywność podziałowy. Określenie sezonowa odnosi się do roślin rosnących w strefach klimatycznych z porami roku. Oznacza to, że w tzw. okresach krytycznych (np. zimą) podziały w’ merystemach ustają. Tkanki twórcze ze względu na pochodzenie dzielą się na:

1.    Merystemy zarodkowe —w zasadzie pojęcie to odnosi się do całego zarodka, ponieważ na tym etapie ontogenezy wszystkie komórki ciała dzielą się intensywnie mitotycznie;

2.    Merystemy pierwotne — są to te części rośliny, w których komórki zachow-ują zdolność do

podziałów przez cale życie organizmu. Można powiedzieć, że mają pierwotny, embrionalny

• - . -

charakter. W całej roślinie tylko wierzchołkowe partie korzenia — stożek wzrostu korzenia

95