102944

Mechanizmy tabu

Ta-pu (polinezja) oznacza to, co „silnie naznaczone, święte-przeklęte, zakazane".

Tabu podlegają:

-Ważne osobistości, kapłani, wodzowie. Indzie posiadający potężną mana

-    Słabi, kobiety, dzieci nienarodzone i noworodki, chorzy

-    zwłoki, pewne potrawy uznane za nieczyste

-    Główne akty życia: narodziny, inicjacja, śmierć, małżeństwo

• Obszar, teren. np. miejsce gdzie nastąpiło lądowanie łodzi, pola w czasie dojrzewania

-    Słowa, zwłasza imiona zmarłych.

Tabu określa: 1) święty nieczysty charakter łudzi bądź rzeczy. 2) rodzaj zakazu wynikający z tego charakteru. 3) świętość/nieczystość wynikającą z pogwałcenia tego zakazu.

Przekroczenie tego zakazu wywołuje natychmiastową reakcję mocy. często zagrażającą życiu. Dlatego tabu clironi i naruszającego przed negatywnym działaniem mocy. i obiektu naruszanego, przed utratą posiadanej mocy. Tabu nierozerwalnie łączy się z pojęciem mana. U Polinezyjczyków wszystko, co posiada mana jest tapu (np wódz nie może chodzić po ziemi z obawy przed utratą mana). Im silniejszą mana ma wódz bądź czarownik, tym większe tapu może nałożyć (przykład wodza Tavi z Tahiti, który za pomocą tabu chciał zmusić poddanych do oddania wszystkich swoich plonów swojemu synowi, co doprowadziło do zanegowania posiadanej przez niego siły mana, umożliwiającej mu nałożenie takiego tabu. i wywołania wojny domowej). Posiadając dużą mana można też rozwiązywać tabu nałożone przez osoby o mniejszej mana.

Według teorii Douglas i Steinera. tabu dotyczy tego. co nie jest na swoim miejscu, czegoś co znajduje się na granicy dwóch porządków (sacrum-profanum. ziemskie-nadprzyrodzone). Dotyczy rzeczy nieuporządkowanych, nie będących tam gdzie ich miejce (ziemia w ogórdku jest ok. ale już ziemia na wypastowanej podłodze w przedpokoju jest śmieciem, i trzeba ją szybko uprzątnąć). Nieczyste jest to. co niepełne, kaleka, mutant, człowiek w niedokończonym, niezamkniętym etapie swojego życia.

Sporo problemów zrobił Leach i kitli, którzy utożsamili tabu i świętość, mimo że wczęniej uważano że i święte, i nieczyste na równi może zostać objęte tabu. U Semitów na przykład nieczysta Świnia nigdy nie była święta. Spór rozstrzyga Caillois, który w uproszczonych słowach Szyjewskego stwierdza że zmaza i świętość stanowią dwa biegimy jednego, niebezpiecznego obszani, przeciwstawnego profanum.

Zgodnie z Wasilewskim, tabu nie musi oznaczać tylko negatywnego zbioru ograniczeń (np u Mongołów nie należy dziecku ucierać noska, by nie zabrakło mu w życiu szpiku). Tabu ma za zadanie przywrócić harmonię, stan idealny.