103431

Idea ładu społecznego i wizje prawa,

Prawo jest od starożytności wyrazem potrzeby istnienia ładu społecznego, trwałych, naturalnych reguł, wierność któiym nazywa się sprawiedliwością; tym regułom wierni powinni być także władcy (dwa porządki prawne: naniralny i państwowy); rzymscy sędziowie kierowali się prawem, sprawiedliwością (iiisdtia) i zasadą słuszności (aequitas); ukształtowało się i umocniło pojęcie prawa pozytywnego tworzonego (ustanawianego łub uznawanego) i chronionego przez legalną władzę; jego znaczenie wzrosło w XIX w. (określenie sfer życia, w które ingerencja władzy jest tuedopuszczalna, instrumentów, metod i procedur oddziaływania na obywateli); prawo pozytywne stało się instrumentem władzy, ale jednocześnie odpowiednio stosowane gwarantowało bezpieczeństwo;

a)    kignurek pożytywistyćżny

prawo - zespół norm ustanowionych i sankcjonowanych przez państwo posługujące się środkami przymusu

•    istnieje tylko w postaci tekstów aktów notmatywnych,

•    normy te dotyczą tylko zewnętrznego zachowania ludzi (normy heteronomiczne a nie autonomiczne), kontroli władzy publicznej podlegają tylko ich czyny a nie sumienie czy myśli,

•    ustanawiane są ptzez zewnętrzny, uznany autorytet (suwerena), władza posługuje się przymusem,

•    normy tworzą względnie spójną, kompletną całość (system prawa),

•    jedynym źródłem prawa jest ustawa i powstające na jej podstawie prawodawstwo delegowane (prawo stanowione),

•    nie ma koniecznego związku między prawem i moralnością (dura lex sed lex), choć później zaczęto stawiać prawu chociażby minimalne wymogi moralności.

•    oceny prawa są podstawą postulatów co do jego rozumienia (de lege lata) albo oczekiwanej jego zmiany (de lege ferenda);

b)    kierunek jąaMiflsaaniralny

prawo wywodzi się z woli Boga, znajdującej odbicie w ludzkim sumieniu (tomizm) lub z godności człowieka, ideałów kultury, wzorców,

•    powinno być wzorem dla prawa pozytywnego, gdyż jest sednem sprawiedliwości.

•    w razie spizeczności ma pierwszeństwo przed prawem pozytywnym, które staje się w takim wypadku ustawowym bezprawiem.

•    współcześnie odmawia się jednak prawu naturalnemu mocy uchylania prawa pozytywnego, prawa o charakterze prawnonaturalnym (wolności i prawa człowieka i obywatela) nie mogą być przez władzę deklarowane lub nadane a jedynie deklarowane,

•    w dzisiejszych czasach zostały one spisane,

•    Kant szkoła prawa natury o zmiennej treści, zależnego od wrażliwości moralnej danej epoki;

c)    kierunek realistyczny

•    istotą prawa są ludzkie przeżycia i emocje (nurt psychologiczny),

•    istotą prawa są masowe i powtarzalne zachowania ludzi (law in action) i decyzje osób mających znaczenie prawne;

d)    kienmek liermeuemyczuy

•    normy powstają w procesie dialogu między: autorem akm normatywnego, jego wykonawcami, adresatami, przedstawicielami nauki, politykami, publicystami itp.,

•    treść norm jest zmienna w zależności od okoliczności w jakich toczy się dialog.