EPISTEMOLOGIA
Lp. |
Ujęcie korespondencyjne |
Ujęcie pragmatyczne |
1. |
Prawda jest jedna. |
Prawd jest wiele. |
2. |
Prawda jest niezależna od podmiotu. |
Prawda jest ściśle i nierozerwalnie związana z podmiotem. |
3. |
Każde zdanie oznajmujące jest albo prawdziwe, albo fałszywe absolutnie. |
Zdanie przyjmuje wartość logiczną w zależności od okoliczności i kontekstu. |
4. |
Stwierdza się, że pomiędzy faktami a myślami zachodzi korespondencja. Nie ma jasnej wykładni tej korespondencji. |
Definicja prawdy jest nierelacyjna. Prawdziwość ujmowana jest poprzez cechy, jakie winny przysługiwać nośnikowi wiedzy oraz przez konsekwencje działania podmiotu. |
5. |
Można dotrzeć do prawdy; po osiągnięciu prawdziwego przekonania na jakiś temat pozostaje ono niezmienne. |
Prawdziwość jest zmienna; prawda jest wiecznym dociekaniem. |
6. |
Logika jest kryterium odróżniania sądów prawdziwych od fałszywych. Prawda ma wymiar logiczny. |
Logikę stosuje się wtedy, gdy jest ona użyteczna. Zwykle jednak nie odpowiada ona biegowi doświadczenia. Prawda ma wymiar psychologiczny. |
7. |
Niemożność akceptacji oraz przezwyciężenia argumentów sceptyckich. |
Akceptacja części argumentów sceptyckich; zniesienie innych poprzez usunięcie problemów, których dotyczą. |