skanuj0091 (13)

IS6 Społeczeństwo cyfrowe

<-

V

r

n

p

L J

■r_;

■p

stwa. Takie ujęcie nic zawsze jest właściwe. Granice państwowe mogą być wyznaczone w sposób nic uwzględniający podziałów narodowych i społecznych. Zbiorowością społeczną wyodrębnianą głównie na podstawie zajmowania określonego terytorium jest społeczność lokalna. Społeczeństwo w takim ujęciu to zbiorowość obejmująca ogól społeczności lokalnych. Warto wspomnieć, Ze naród nic moZc być utożsamiany ze społeczeństwem - na danym terytorium zamieszkiwać mogą osoby różnych narodowości (społeczeństwa wielonarodowe), jak i odwrotnie - przedstawiciele danego narodu mogą przebywać na stale w obrębie innych społeczeństw.

W ujęciach konceptualnych społeczeństwo bywa często przeciwstawiane jednostce. Człowiek jest istotą społeczną. Oznacza to, że jest on formowany przez społeczeństwo, a życic w społeczeństwie jest dla niego naturalnym środowiskiem. Społeczeństwo narzuca jednostce ograniczenia w jej działaniu. Jednostka jednak intemalizujc wartości, normy i obyczaje „narzucone" jej przez społeczeństwo, uznając je za własne. W ten sposób społeczeństwo nie tylko „od zewnątrz", ałe i „od wewnątrz" oddziałuje na człowieka. Co więcej, jednostka pragnie, aby to oddziaływanie miało miejsce (zob. [P. Berger 19SS]). (A.S.)

Zob. grupa społeczna, kultura, naród, ontologia społeczeństwa, rodzina, socjologia, społeczność lokalna, zbiorowość społeczna.

Literatura:

Berger P., 1988, Zaproszenie do socjologii, P\VN, Warszawa.

Kulpińska J., 1991, Człowiek jako istota społeczna [w.) Socjologia. Problemy podstawowe, pod red. Z. Krawczyka, W. Morawskiego, PWN, Warszawa.

Podgórecki A., 1995, Spoleczemtwo polskie, WSP, Rzeszów.

Rybicki P., 1979, Struktura społecznego świata, PWN, Warszawa.

Szczepański J., 1970, Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa.

Turowski J., 1994, Socjologia. U'ielkie struktury społeczne, TN KUL, Lublin.

Społeczeństwo cyfrowe (anc. Digital Sudety, niem. Digitale Gesellsch'ft), społeczność ludzi z całego świata, którzy na co dzień nic tylko zawodowo, ale również prywatnie posługują się komputerami, korzystają z intcmclu i za jego pomocą utrzymują bezpośrednie kontakty, nawiązują przyjaźnie oraz zlecają różnorodne usługi. Obecnie społeczeństwo cyfrowe obejmuje głównie elity menedżerskie, konsumpcyjne oraz hobbystyczne, ale także małe wspólnoty religijne. Społeczeństwo takie jest potencjalnie dostępne dla każdego, ł ez względu na rasę, rcłigię czy przynależność państwową. Moż.c stanowić zbiorowość terapeutyczną (na odległość można się leczyć), ale także zbiorowość podlegającą propagandzie, fanatyzmowi, modzie na cksccn-tryczność i obsccniczności (upowszechnianie pornografii za pośrednictwem intcrnc-lu). Stąd też. w wielu krajach podejmuje się działania w celu blokowania niepożądanych informacji, rysunków czy zdjęć za pomocą odpowiednich programów, a nawet restrykcji prawnych. Społeczeństwo cyfrowe w dającej się przewidzieć przyszłości pozostanie jednak domeną zdecydowanej mniejszości, co wynikać będzie zarówno z wykształcenia, zamożności jak i przyzwyczajeń. (M.P.)

Literatura:

Brzeziński 7.., 1986, Cybemetie Sccicty, New

York.

„Der Spicgel", 1997, nr 3, wyd. specjalne pt.

„Der Digitale Mcnsch".

Społeczeństwo globalne, zob. społeczeństwo.

Społeczeństwo informacyjne (ang. Information Socicty, fr. societć injbrmatique, niem. Informations Gescllschaf), zbiorowość ludzi z całego świata uczestnicząca w procesach tworzenia, odbierania i przekazywania informacji. Ludzie jako gatunek (jak inne istoty żywe) przystosowani są do przejmowania teoretycznie nieograniczonej ilości informacji, które sami wytwarzają. Bez możliwości odbierania j przysyłania informacji (w postaci różnorodnych bódź-

n

ców wzrokowych, słuchowych, smakowych, chemicznych itd.) życic byłoby niemożliwe. Jednak jeżeli dziś teoretycy posługują się określeniem „społeczeństwo informacyjne”, to chodzi im o jakościowo nowe sposoby masowego tworzenia informacji (np. w programach telewizyjnych), masowe ich przetwarzanie (możliwe dzięki szerokiemu zastosowaniu kompclcrów w gospodarce, polityce, zarządzaniu, rozrywce) oraz upowszechnianie na nieznaną skalę zarówno w danym społeczeństwie, jak i na całym święcie, i to prawic w tym samym czasie. Chodzi też o to, że współczesny człowiek jest bezbronny wobec napływu ogromnej ilości informacji w postaci wiadomości, a także dźwięków, obrazów i innych bodźców, które mogą wywołać zjasvisko tzw. szoku cywilizacyjnego. Wielu łudzi obawia się, że nic będzie w stanic sprostać wymaganiom, jakie niesie z sobą praca zawodowa czy życic rodzinne. Nadmiar informacji (zewnętrznych bodźców) może naruszać integralność psychiczną i społeczną oraz prowadzić do zaburzeń emocjonalnych i umysłowych. Na szczęście organizm ludzki wytworzył różne bariery hamujące nadmiar informacji m.in. w postaci dynamicznej pamięci (ciągłe coś zapominamy, ale mamy możliwość selektywnego utrwalania informacji, np. na taśmach, dyskach, w publikacjach). W tym kierunku działa też mechanizm neutralizacji bodźców. Jednak bodźce informacyjne w leczeniu, zarządzaniu, reklamie i propagandzie odgrywają pierwszorzędną rolę, obejmując już dziś swoim zasięgiem zdecydowaną większość łudzi na święcie. (M.P.)

Literatura:

MeLuhan M., 2001, Wybór tekstów, Zysk i S-ka,

Poznań.

Kerckhovc dc D., 1996, Powloką kultury, ZNI

„Mikom", Warszawa.

Tofflcr A., 1986, Trzecia fala, PIW, Warszawa.

Społeczeństwo innowacyjne, zob. innowacja.

Społeczeństwo kastowe, zob. kasta, ruchliwość społeczna.

Społeczeństwo konsumpcyjne, zob. konsumizm, styl życia.

Społeczeństwo masowe, zob. problem skali, tłum.

Społeczeństwo nowoczesne, zob. modernizacja, społeczeństwo ponowoczccnc

Społeczeństwo permisywne, /.ob. per-misywizm.

Społeczeństwo ponowoczcsnc, syndrom cech i właściwości mający charakteryzować społeczeństwa najbardziej rozwiniętych krajów świata. Próba identyfikacji zmian, jakim podlegają współczesne społeczeństwa, widoczna jest w postmodernizmie. Niekiedy odróżnia się postmodernizm (rozumiany jako zespól założeń i twierdzeń filozoficznych) od ponowoczcsności (rozumianej jako zespól cech charakteryzujących życic społeczne).

Marek Ziółkowski (1998, s. 39-921 wyodrębnia trzy fazy rozwojowe społeczeństw rozwiniętego kapitalizmu: wczesnej nowoczesności, późnej nowoczesności oraz ponowoczcsności. Pierwszą fazę charakteryzuje ethos oszczędzania, inwestowania, rzetelnej pracy, weberowski duch ascczy; drugą fazę, charakterystyczną dla społeczeństwa postindustrialncgo, cechuje rozwój sektora usług i masowa konsumpcja; trzecią fazę, ponowoczcsności, ccclaujc nasilenie się konsumpcji, a zarazem nasilanie się orientacji postmatcrialistyczncj, coraz większego znaczenia nabierają środki masowego przekazu, tworząc autonomiczną rzcczywi-stość. Zmienia się charakter władzy i sposób sprawowania kontroli społecznej - nie jest to już władza typu autokratycznego, lecz władza działająca przez „uwodzenie", stając się niewidoczna (teza M. Foucault). Ponadto uwidaczniają się następujące zmiany organizacji współczesnych społeczeństw: I) narastająca globalizacja w sferze ekonomicznej i środkach komunikowania społecznego, 2) spadek roli państwa narodowego, 3) wzrost akceptacji pluralizmu wartości