104219

metody uzasadniania twierdzeń i kłopoty związane z pojęciem uzasadniania

Według Ajdukiewicza, uzasadnić zdanie, to tyle, co (1) dojść do jego uznania na drodze gwarantującej prawdziwość lub (2) dojść do jego uznania na drodze gwarantującej prawdziwość bądź zapewniającej wysoki stopień prawdopodobieństwa tego twierdzenia.

W obrębie nauk dedukcyjnych uzasadnianie jest nieempiryczne. Dwoma problemami są tu: wybór aksjomatów i wybór reguł wnioskowania. W obrębie nauk indukcyjnych uzasadnianie jest empiryczne. Problemami są tu: porównawczy charakter uzasadniania, podstawowe twierdzenia oraz brak gwarancji prawdziwości.

W obrębie nauk teoretycznych można przeprowadzić uzasadnienie bezpośrednie lub pośrednie. Pierwsze może zajść przez: aksjomaty, definicje i konwencje. Drugie - przez dedukcję, która musi być poprawna formalnie i materialnie.

W obrębie nauk empirycznych uzasadnianie pośrednie sprowadza się do obserwaqi. Uzasadnianie pośrednie może być: analogia, redukcją lub indukcją (eliminacyjną - kanony Milla lub enumeracyjną -zupełną/niezupełną).

Naiwny indukcjonizm: Przy spełnieniu pewnych warunków można w uprawniony sposób dokonywać uogólnień ze skończonej ilości szczegółowych zdań obserwacyjnych i na ich podstawie budować prawa uniwersalne. Warunki są następujące: ilość zdań obserwacyjnych składających się na podstawę danego uogólnienia musi być duża, obserwacje należy powtarzać w różnorodnych warunkach, żadne zdanie obserwacyjne nie może przeczyć wprowadzonemu prawu ogólnemu. Z ogólnych praw i teorii można wyprowadzić różne konsekwentne, które slużąjako wyjaśnienia i przewidywania. Ten typ rozumowania nazywa się rozumowaniem dedukcyjnym.

Trylemat Friesa-jeśli nie chcemy pozostawić żadnego zdania nieuzasadnionego, to stajemy na rozwidleniu trzech dróg: (1) uzasadniamy każde zdanie przez jakieś inne (regres nieskończony), (2) przyjmujemy jakieś zdania bez uzasadniania przez inne (dogmatyzm), (3) przyjmujemy jakieś zdania podstawowe na podstawie doświadczenia zmysłowego (psychologizm, czyli opieranie wiedzy na przeżyciach).