114947

Emilia Teofilak

Pojęcie Mitteleuropy według Bernarda Barbiera

Myślę, że na początku warto zadać sobie pytanie czym tak właściwie jest Mitteleuropa. Najprościej mówiąc określeniem tym nazywa się przestrzeń znajdującą się w środku Europy.

Czym więc jest Europa Środkowa? Według geografa Emanuela de Martonne’a Europę Środkową definiuje się jako oba państwa niemieckie (NRD, RFN), Polskę, Czechosłowację, Szwajcarię, Austrię, Węgry i Rumunię.

Bernard Barbier rozpatruje pojęcie Mitteleuropy i wyjaśnia je z perspektywy dwóch kategorii. Pierwszą z nich to „geografia fizyczna a Mitteleuropa”.

Topografia Mitteleuropy nie pozwala jej wyraźnie zdefiniować. Z grubsza tworzą ja równoległe pasy rozciągające się z zachodu na wschód. To równina niemiecko - polska, średniogórza i kotliny świata hercyńskiego oraz łańcuch kompleksu alpejsko - karpackiego. Mitteleuropie brak zatem bezdyskusyjnych granic zewnętrznych. Dla przykładu równina niemiecko - polska jest tak obszerna i ciągła, że z jednej strony sięga Francji a z drugiej gubi się w wielkiej równinie rosyjskiej.

Na terenie Mitteleuropy możemy wyróżnić podzbiory. Pierwszy z nich to obszar obejmujący Niemcy, Szwajcarię, Austrię. Język i kultura są tam germańskie a poziom życia wysoki.

Drugi podzbiór obejmuje kraje nie germańskie takie jak Polska, Czechosłowacja oraz Węgry. Mówiąc o Mitteleuropie z punktu widzenia geografii fizycznej Barbier wspomina jeszcze o jedności bioklimatycznej Mitteleuropy. Europa Środkowa ma klimat pół kontynentalny. Podkreśla to przejściowy charakter tego klimatu miedzy łagodnym klimatem świata atlantyckiego a surowym klimatem kontynentalnym. Brak jej gatunków roślin i zwierząt charakterystycznych dla Europy Środkowej. Przechodzi się stopniowo od dąbrowy atlantyckiej do subborealnego lasu mieszanego po tajgę.

Kolejną perspektywą, z której Bernard Barbier rozpatruje pojęcie Mitteleuropy to „Geografia człowieka a Mitteleuropa”.

W Mitteleuropie działalność człowieka damje się od tysiąca lat lub więcej. Mówi się, że cywilizacja zachodnia, która stworzyła jedność Europy, zrodziła się na frontach śródziemnomorskim i zachodnim tego kontynentu i rozprzestrzeniała się z południa ku północy. Europa środkowa odegrała w tym procesie rolę szczególną przenosząc różne składniki: religijne, społeczne, ekonomiczne i wprowadziła swój własny wkład.

Barbier pisze również o zaludnieniu Mitteleuropy. Połączone Niemcy mają gęstość ludności stosunkowo wysoką bo 220 mieszkanców/km2. Reszta Europy Środkowej ma gęstość wahającą się od 90 (Austria) do 122 (Polska). Dziś Mitteleuropa składa się z grupy etnicznej germańskiej liczącej 90 min mieszkańców (Niemcy, Austria, Szwajcaria) i z grupy nie germańskiej liczącej 65 min (Czechy, Słowacja, Polska, Węgry). Rolnictwo w Mitteleuropie jest standardowe a wylesienie stwierdzono już od Neolitu. Germanie i słowianie zajęli te przestrzenie już w pierwszym tysiącleciu n.e, ale dopiero od połowy średniowiecza ekspansja germańska zaznaczyła się w całej Mitteleuropie. Ludność niemiecka osiedlała się na ziemiach słowiańskich chcąc je zagospodarować. Wprowadziła tam nowy kształt osiedli, nowe struktury agrarne powiązane z wylesianiem lub osuszaniem torfowisk i bagien. Górnicy niemieccy eksploatowali bogactwa kopalne co dało początek przemysłowi żelaznemu i kilku innych metali takich jak ołów czy miedz. Pociągnęło to za sobą wzrost zaludnienia pozornie dziwny w górach o warunkach bardziej surowych