104253

Przedmiotami nauk humanistycznych są całości życiowe: pojedyncze osoby. Zadaniem nauk humanistycznych jest uchwycenie ekspresji jednostek, ich strukturę życiową. Przeżycia i pojęcia muszą na siebie oddziaływać. Uprawianie humanistyki polega na czymś innym niż przyrodoznawstwo. Humanistyka uprawiana metodami przyrodoznawstwa przestaje być nauką.

Psychologia opisowa to klucz do rozumienia nauk humanistycznych. Ma ona charakter hermeneutyczny i obejmuje wszystkie wytwory człowieka, odtwarza w nas życie człowieka.

Zarówno nauki humanistyczne, jak i przyrodoznawcze opierają się na faktach Różnią się obiektami, przedmiotami, któiymi operują.

Ludzkość można uchwytywać jako fakt psycliiczny, ale można też ją ujmować jako stan przeżycia. Różnice między przyrodoznawstwem a humanistyką polegają również na stosunku podmiotu do przedmiotu. W przyrodoznawstwie zawsze ujmujemy za pomocą abstrakcyjnych pojęć. Poznanie humanistyczne to poznanie ducha od wewnątrz. Przyroda jest podłożem, sceną dziejów nauk o duchu. We wszelkim doświadczeniu występują dwie tendencje. Ten podział to nie podział nauk istniejących, to projekt. Nauki humanistyczne cechuje relatywizm poznawczy. Na naukę Dilthey patrzy jako na zjawisko kulturowe. Nauki są oparte na doświadczeniu różnym. Dilthey wychodzi poza tradycyjny podział Karnowski. Inne są u niego funkcje rozumu praktycznego. Nie jest intencją Diltheya zaprzeczenie jedności wiedzy.

Teoria życia duchowego:

1.    Dążenie do świadomości siebie.

2.    Nieodłączne uczucie zagadkowości: śmierć, życie.

3.    Uzasadnienie aktywności.

4.    Działają w nas popędy i uczucia.

5.    Wrodzone dążenie do celu.

6.    Dążenie do coraz bogatszego rozwoju wartości duchowych.

Własności te Dilthey wyprowadza z psychologii opisowej.

4. Teoria światopoglądu.

Światopogląd jest to wytwór duchowy, który obejmuje wiedzę o świecie, ale także cel, ideał, normy, etc. Dysponuje on potęgą, nadaje osobowości wewnętrzna jedność. Pozwala ująć wieloznacznie życie z punktu widzenia jednej z możliwych postaw. Nie powstaje w wyniku roli poznania, wypływa z doświadczenia życiowego. Wnosi na poziom rzeczywistości sposób bycia naszej woli. Przyczyną ukształtowania światopoglądu jest chęć zapamiętania, zatrzymania pewnego obrazu życia.

Dilthey wyróżnia typy światopoglądów (uważa to za cel filozofów). Żaden ze światopoglądów nie ogarnia całej prawdy. Formy światopoglądów: 1) filozofia, 2) religia, 3) poezja. Obrazem światopoglądu jest pewien obraz świata. Wszystkie światopoglądy mają jedną strukturę.

Typologia światopoglądów wg Kryterium: stosunek światopoglądów do przeżyć icli twórców, rodzaje przeżyć i postaw, które manifestują się w:

-    określaniu roli przeszłości;

-    formułowaniu oceny osób i przedmiotów;

-    formułowaniu ideałów działań.

Światopogląd wykracza poza normy myślenia naukowego.

Typy:

1.    Naturalizm - poznawczy stosunek do rzeczywistości.

2.    Idealizm wolności - idealizm subiektywny, przeżycia wolicjonalne.

3.    Idealizm obiektywny - emocje, poszukiwanie wartości.