Czynności poznawcze wyrażone językowo można badać na różne sposoby- paradygmaty badawcze
12. paradygmat epistemologiczny- bada czynności poznawcze- pozyskiwanie wiedzy- i wytwory tych czynności. Odkrycie mechanizmów wiedzotwórczych. Opis kompetencji, dyspozycji do poznawania wiedzy oraz warunków, w jakich są one realizowane. Badanie przyczyn popełniania błędów w pozyskiwaniu wiedzy. Jak dobrze tworzyć wartości poznawcze, dokonując czynności językowych?
13. paradygmat informatyczny- czynności poznawcze są czynnościami informacyjnymi, przekazywanymi poprzez systemy informatyczne- programy i rachunki logiczne. Prekursorem był Leibniz
14. paradygmat teoriokomunikacyjny
15. paradygmat platoński
Podstawową dziedziną logiki jest logika formalna, która zajmuje się konstrukcją rachunków logicznych. Jest ich nieskończenie wiele. Tworzą pewien porządek- kratę. Relacją porządku w kracie logik jest relacja podlogik. Krata jest strukturą arytmetyczną.
Wśród logik znajdujących się w kracie, wyróżniają się logiki maksymalne. Rachunek logiczny jest maksymalny wtedy i tylko wtedy gdy jego wzbogacenie powoduje sprzeczność. Logika trywialna- na jej poziomie wszystko jest prawdą.
Wśród logik maksymalnych jest rachunek klasyczny. Poniżej logiki klasycznej znajduje się logika intucjonistyczna- nie jest w niej ważna dwuwartościowość logiczna.
Logiki nieklasyczne są nazywane logikami niefilozoficznymi: parakonsystentne (dla aspektów wirtualnych), intuicjonistyczne, konstmktywistyczne (tylko dowody wprost), pozytywna.