104357

ONTOLOGIA

Teraz należy odbudować cala strukturę umożliwiającą mierzenie czasu i przestrzeni, ale pozbawioną wszelkich nie znajdujących uzasadnienia elementów absolutnych:

-    Układ odniesienia może zostać wyznaczony przez dowolny obiekt materialny. Wybranie takiego obiektu umożliwi nam określenia położenia przestrzennego dowolnych zdarzeń (chodzi o miejsce relatywne, nie absolutne).

-    Więcej problemu sprawia wprowadzenie jednolitego pomiaru czasu. W związku z tym problemem należy zwrócić się ku kwestii jednoczesności dwóch zdarzeń. Fizyka uznaje, że dwa zdarzenia są równoczesne, gdy promienie światła wysłane z jednego i drugiego zdarzenia spotkają się dokładnie w połowie drogi pomiędzy nimi. Ze względu na stosowanie w tej definicji pojęcia odległości, może być ona stosowana tylko relatywnie wobec jakiegoś układu odniesienia. Takiej definicji pojęcia jednoczesności można postawić zarzut, że nie bierze ona pod uwagę faktu, iż prędkości się sumują. Odpowiedzieć nań można na trzy sposoby: przyjmując, że powyższa definicja jest tylko konwencją, uznając, że jest to definicja niedoskonała, ale najlepsza z proponowanych, oraz poddając w wątpliwość uniwersalną użyteczność zasady składania prędkości.

Być może prędkość świada jest niezależna od układu odniesienia - to dawałoby gwarancję poprawności sformułowanej wyżej definicji jednoczesności. Dodatkowo trzeba by założyć, że nie istnieją układy odniesienia, które poruszałyby się z prędkością światła. Założenie stałości prędkości światła wydaje się jedynym sposobem na uratowanie względności ruchu. Na tym założeniu polega cała STW.

W związku z przyjętą powyżej definicją jednoczesności, najeży przyjąć, że jeżeli zdarzenia równoczesne w jednym układzie nie są równoczesne w innym, to możliwa jest też sytuacja, że ich kolejność zależy od układu odniesienia. Niektórzy mogą wywieść z tego założenia paradoks odwróconej przyczynowośd. Należy jednak pamiętać, że sytuacja, w której w zależności od układu odniesienia zdarzenia zamieniają się miejscami jest możliwa tylko wtedy, gdy istnieje układ, wobec którego obydwa zdarzenia są jednoczesne. Relatywność następstwa czasowego dotyczy tylko pewnej szczególnej klasy par zdarzeń, a absolutne następstwo czasowe - istnieje.

W związku z zanegowaniem absolutnej równoczesności, niemożliwe staje się także uznanie absolutnej warstwy zdarzeń teraźniejszych. Czas przestaje być zatem, jak sądził Newton, absolutnym uporządkowaniem warstw zdarzeń jednoczesnych. Podział czasoprzestrzeni na warstwy jednoczesności możliwy jest tylko ze względu na pewien układ odniesienia. Także czas zależy więc od przyjętego układu odniesienia.

A jednak nawet w ujęciu relatywistycznym pewne elementy charakterystyki czasowej zdarzeń są absolutne. W związku z istnieniem absolutnego następstwa czasowego wśród par zdarzeń, które mogą być połączone sygnałem poruszającym się z prędkością nie większą od prędkości światła, możliwe staje się zdefiniowanie przeszłości absolutnej i przyszłości absolutnej danego zdarzenia.

Na podstawie prostego rachunku można by się też przekonać, że określenie długości interwału czasowego także jest zależne od układu odniesienia („dylatacja czasu").